Universiteitencheck en verbeterde coördinatie
Volgens de European University Association (EUA) moeten universiteiten erkend worden als cruciale spelers voor het realiseren van een veerkrachtig en toekomstbestendig Europa. Om de huidige uitdagingen zoals klimaatverandering, politieke polarisatie en demografische verandering effectief aan te pakken moet de EU onderwijs, onderzoek en innovatie beter bij nieuw beleid betrekken. Daarom is het volgens de EUA tijd voor een nieuw sociaal contract voor Europa en haar universiteiten, waarin ze hun wensen voor het volgende Europese mandaat benoemen. Het meest opvallende voorstel van de koepel is de ‘universiteitencheck’. Hierbij moet de EU de impact van nieuwe wetgeving op universiteiten testen om ervoor te zorgen dat dit geen onderwijs en onderzoeksactiviteiten belemmert. Daarnaast verzoekt de universiteitenkoepel de EU om synergieën te verzekeren tussen onderzoek, onderwijs- en innovatiebeleid. Ook moet het betere links leggen tussen regionaal, nationaal en Europees beleid. Betere samenhang tussen deze verschillende niveaus zou ook brain drain tegengaan. Tenslotte vraagt de EUA de EU haar lidstaten te stimuleren om daadwerkelijk drie procent van hun bbp te investeren in onderzoek en onderwijs.
Geef universiteiten meer ruimte
EUA vind dat de universiteiten standaard open internationaal moeten kunnen samenwerken. Deze internationale openheid is ook belangrijk om de rol van universiteiten als facilitators van innovatie-ecosystemen te ondersteunen. Daarnaast is het garanderen van academische vrijheid de belangrijkste voorwaarde om voor betekenisvol onderzoek en onderwijs. Tenslotte wil de koepel speciale financiering voor de ontwikkeling van universitair leiderschap, wat voor Europese en transnationale samenwerking tussen universiteiten een belangrijke succesfactor is.
Context
Het nieuw sociaal contract van de EUA is onderdeel van hun Universities and the Future of Europe (UniFE) project. Hierin wordt de toekomst van Europa en de plek van universiteiten hierin besproken door relevante EUA-stakeholders. Ook onderdeel van dit project is een rapport waarin de universiteitenkoepel verschillende toekomstscenario’s van transnationale universitaire samenwerking schetst. Naast de EUA, maken ook universiteitenkoepels ALLEA en CESAER zich hard voor het beschermen en garanderen van academische vrijheid. Ook het onderzoeksbureau van het Parlement legde in het najaar van 2023 drie beleidsopties op tafel voor de Commissie om de toenemende druk op universiteiten en hun autonomie tegen te gaan.
Mede geschreven door Hannah Teule.
