Koepels veelal teleurgesteld - is de stijging wel echt een stijging?
De Europese Commissie presenteerde eerder deze week een nieuw voorstel voor het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2021-2027 en bijbehorend Europees herstelfonds. Hierin voorziet zij voor Horizon Europe 94,4 miljard euro, waarvan 13,5 miljard uit het herstelfonds Next Generation EU, en voor Erasmus 24,6 miljard euro (2018 prijzen). Hoewel de Commissie deze bedragen aankondigde als een stijging, wijken ze in de realiteit maar weinig af van de eerder voorgestelde bedragen in 2018. De stijging is dan ook vooral te zoeken in het feit dat de bedragen inderdaad hoger liggen dan deze in de negotiation box die in februari jl. nog door de regeringsleiders werden besproken tijdens een Buitengewone Top van de Europese Raad. De Commissie presenteert in haar nieuwe voorstel de voorziene bedragen op twee prijsniveaus, namelijk in lopende prijzen (waarbij de inflatie tot het eind van het MFK in 2027 wordt meegerekend) en in 2018 prijzen (de waarde die van toepassing was toen de Commissie in 2018 haar eerste voorstel presenteerde). Dit, in combinatie met verwijzingen naar verschillende budgetvoorstellen (Europese Commissie, Europees Parlement en Raad), al dan niet publiek gepubliceerd, zorgt voor verwarring en onduidelijkheid bij de interpretatie van de verschillende cijfers. Het komt dan ook niet als een verrassing dat de meeste organisaties het nieuwe voorstel -weliswaar voorlopig- zien als een stap in de goede richting ten opzichte van afgelopen februari, maar dat de gehoopte extra investeringen die vóór de crisis al nodig bleken helaas toch uitblijven. Dit zeker in vergelijking met het oorspronkelijke voorstel van de Commissie uit 2018 en de ambities die Commissievoorzitter Von der Leyen bij haar aantreden uitsprak.
Met name voor Horizon nog veel onduidelijk
Waar de meeste koepels het eens zijn over het feit dat het budget voor Erasmus te laag is, wijzen ze bij het voorstel voor Horizon Europe erop dat er momenteel nog veel onduidelijk is over de precieze budgetverdeling. Hoe zal het herstelfonds Next Generation EU zich verhouden tot het programma? Zal bijvoorbeeld het meeste onderzoek rond gezondheid, klimaat en digitalisering onder het nieuwe programma gefinancierd worden uit het fonds? Of is het fonds juist bedoeld als extra financiering voor onderzoek rond deze thema’s. Ook was bij de lancering van het herstelpakket nog onduidelijk hoe het fonds precies zal worden ingezet. Wie kan aanspraak maken? Gaat het gehele budget rechtstreeks naar het Horizon-programma of zullen er andere voorwaarden gelden? Wat als de lidstaten het niet eens kunnen worden over de samenstelling van het fonds, bijvoorbeeld de verhouding leningen - subsidies, blijft er dan enkel nog 80 miljard over voor Horizon zoals voorzien in het nieuwe MFK-voorstel? Hoe zal het door de Commissie voorgestelde gezondheidsprogramma, EU4Health, en haar voorzien budget van 9,4 miljard zich verhouden tot Horizon? En hoe verhoudt zich het herstelfonds tot andere programma’s en initiatieven, zoals bijvoorbeeld de structuurfondsen, Green Deal en het Just Transition Fund?
Reactie Neth-ER
Neth-ER verwelkomt het feit dat de Commissie opnieuw haar eerder aangekondigde prioriteiten rond duurzaamheid en digitalisering, alsook het belang van kennis en innovatie in de transitie naar een duurzaam Europa, in het nieuwe MFK-voorstel op de voorgrond plaatst. Hoewel de bedragen voor de kennisprogramma’s hoger uitvallen dan het Raadsvoorstel van afgelopen februari, zijn ze uiteindelijk niet veel hoger dan het oorspronkelijke Commissievoorstel uit 2018 - en daarmee niet voldoende. Europa staat, zeker nu in de nasleep van de coronacrisis, voor een aantal grote maatschappelijke en economische uitdagingen die een innovatieve en duurzame aanpak vereisen. Om deze het hoofd te kunnen bieden, maar ook om het economisch en sociaal welzijn en de gezondheid van haar burgers te waarborgen en tegelijkertijd de technologische onafhankelijkheid en internationale concurrentiepositie van Europa op wereldtoneel te kunnen versterken, zijn juist nu Europese investeringen in kennis van cruciaal belang. In haar position paper “Knowledge First” verwijst Neth-ER in zeven stappen op het belang van kennis voor Europa. Al vóór de uitbraak van de crisis riep Neth-ER dan ook op tot een ambitieus budget voor zowel Erasmus (minimaal 40 miljard euro) als Horizon Europe (minimaal 160 miljard euro). Het is daarom teleurstellend dat de bedragen die de Commissie afgelopen woensdag voor de kennisprogramma’s heeft voorgesteld ver hieronder liggen. Ook zijn er momenteel nog veel vragen en onduidelijkheden over de budgetverdeling binnen de programma’s zelf. Neth-ER roept de Commissie en lidstaten dan ook op om van investeren in kennis een prioriteit te maken.
Reacties Europees Parlement
Het Europees Parlement riep de afgelopen jaren veelvuldig op tot een minimale investering van 120 miljard in Horizon Europe en 41 miljard voor Erasmus. Voor beide programma’s liggen de bedragen van respectievelijk 94 en 24 miljard in het huidige voorstel hier dus ver onder. De ITRE Commissie, die focust op de beleidsterreinen onderzoek, innovatie en industrie, verwelkomde in eerste instantie de voorziene verhoging voor Horizon ten opzichte van het februari-voorstel van de Raad, maar plaatste daarbij wel enkele kanttekeningen. Zo is er nog te weinig bekend over waar het geld binnen het nieuwe programma naar toe gaat en zou het extra geld niet in verhouding staan tot de maatschappelijke problemen die de Commissie wil aanpakken. Ook vraagt ITRE naast budget voor de Green Deal ook voor voldoende aandacht en geld voor digitalisering. De CULT Commissie, die focust op cultuur en onderwijs, reageerde diep teleurgesteld en noemt het voorstel “triest nieuws voor de Europese jeugd” en een “slecht signaal voor de media-, cultuur- en creatieve sector”. Ook is ze niet te spreken over de manier waarop de Commissie het bedrag heeft voorgesteld; namelijk als een stijging. Het nieuwe bedrag voor de onderwijs- en cultuurprogramma’s zoals Erasmus+ is weliswaar hoger dan het door de Raad in februari voorgestelde plan, maar lager dan in het oorspronkelijke Commissievoorstel uit 2018.
Reactie LERU
De League of European Research Universities (LERU) stelt in haar reactie dat het nieuwe voorstel goed, maar niet goed genoeg is. Waar de organisatie nog vóór de crisis voor een budget van 160 miljard euro voor Horizon pleitte, blijft met 94,4 miljard euro de gehoopte “boost” voor Horizon uit. Ook vindt de organisatie de manier waarop de prijzen gepresenteerd worden (lopend vs. 2018) onduidelijk. Daarnaast vraagt ze de Commissie om meer duidelijkheid over de precieze budgetverdeling. Hoe zal het herstelfonds zich verhouden ten opzichte van Horizon en wat zal het precies financieren? Wel verwelkomt de koepel het feit dat het voorziene bedrag een stijging is ten opzichte van het Raadsvoorstel in februari en prijst ze Eurocommissaris Gabriel dat het haar gelukt is om onderzoek & innovatie terug op de prioriteitenlijst te zetten. Ook voor Erasmus vraagt de organisatie om een daadkrachtiger budget. Tot slot vraagt LERU de Europese instellingen en lidstaten om snel te handelen, zodat de nieuwe programma’s hopelijk nog op tijd van start kunnen gaan.
Reactie EUA
Ook de European University Association (EUA) vindt dat het nieuwe voorstel zowel voor Horizon als voor Erasmus tekortschiet. Ze waardeert het dat de Commissie de Green Deal en de digitale transitie tot haar prioriteiten heeft gemaakt, maar stelt dat de huidige maatschappelijke uitdagingen en in het bijzonder de nasleep van de coronacrisis vragen om een groter budget voor kennis. Universiteiten kunnen Europa helpen in het herstel na de crisis, o.a. door hun sleutelrol in kennis, vaardigheden en samenwerking, maar hiervoor zijn voldoende investeringen nodig, aldus de koepel. De stijging ten opzichte van het 2018 voorstel is dan ook volgens haar niet groot genoeg. Zelfs mét de extra 13,5 miljard voor Horizon uit het herstelfonds Next Generation EU valt het totaalbedrag nog steeds een stuk lager uit dan het gehoopte budget wat de sector én het Parlement reeds vóór de COVID-19 uitbraak noodzakelijk achtten, namelijk 120 miljard. De EUA roept de lidstaten dan ook op om meer ambitie te tonen en herstel na de crisis op lange termijn te ondersteunen met hogere investeringen in kennis.
Reactie The Guild
The Guild of European Research Intensive Universities vindt het nieuwe voorstel weliswaar een stap in de juiste richting, maar ook zij is niet tevreden. Zo is ze teleurgesteld dat het budget haast gelijk is aan dat wat is voorgesteld in 2018, terwijl de crisis juist de gevolgen van Europa’s onderinvestering in kennis heeft blootgelegd. De wetenschappelijke daadkracht in Europa moet juist nú versterkt worden, zo niet bestaat het risico dat een volgende crisis mogelijke herstelinvesteringen meteen teniet zal doen. Ook vraagt de organisatie om meer duidelijkheid over hoe het herstelfonds precies gelinkt zal worden aan Horizon en welke gevolgen dit voor het programma zal hebben. Het is volgens haar essentieel dat Horizon haar exclusieve focus op onderzoek en innovatie - en een goed evenwicht hiertussen - behoudt. Wat Erasmus betreft is het volgens de koepel juist nu, in een tijd waarin grensoverschrijdende mobiliteit door het virus haast volledig tot stilstand gekomen is, van belang om te investeren en om studenten een nieuw en hoopvol perspectief te geven. Tot slot meent de koepel dat het huidige momentum gebruikt moet worden om investeringen in onderwijs en O&I in de lidstaten te verhogen.
Reactie Coimbra Groep
Hoewel de Coimbra Groep het nieuwe budgetvoorstel voor Horizon Europe verwelkomt, vindt ze dat het voorstel wat Erasmus betreft verre van ambitieus genoeg is. De toekomst van Europa zal afhangen van haar jongeren, en hoe zij zich met Europa verbonden zullen voelen. De groep roept dan ook op tot hogere investeringen in kennis en een ambitieuzer budget, zowel voor Horizon, maar zeker ook voor Erasmus.
Reactie Lifelong Learning Platform
Het Lifelong Learning Platform (LLLP) ziet het voorstel voor het Europees herstelplan als een bewijs van de toegevoegde waarde die Europese samenwerking in crisistijden met zich meebrengt. Waar het bedrag van Erasmus weliswaar een stijging is ten opzichte van het huidige MFK, vreest ze echter dat het voorgestelde budget de sleutelrol van onderwijs, training en leven lang leren voor het herstel en de toekomst van Europa niet voldoende erkent. Het Erasmus+ programma is volgens het LLLP cruciaal voor het ontwikkelen van vaardigheden, het bevorderen van Europese verbondenheid en solidariteit en voor het ondersteunen van grensoverschrijdende samenwerking tussen leerlingen en studenten, opleiders, organisaties en beleidsmakers. Het platform vraagt, zeker gezien de impact van de crisis op de Europese onderwijssystemen, om voldoende investeringen en synergieën met andere EU-programma’s en -initiatieven.
Reactie EARTO
Ook de European Association of Research and Technology Organisations (EARTO) verwelkomt de stijging in budget voor Horizon Europe ten opzichte van het Raadsvoorstel in februari, maar voegt daaraan toe dat de voorziene 94,4 miljard niet voldoende is. Technologische excellentie zal op de lange termijn de doorslaggevende factor zijn voor een inclusief, veerkrachtig en duurzaam economisch herstel van Europa; om deze te kunnen bereiken zijn voldoende nationale en Europese investeringen nodig. EARTO verwijst hierbij ook naar haar onlangs gepubliceerde paper waarin zij aanbevelingen voor een Europees herstelprogramma doet.
