Wees waakzaam
Europa kan niet om China heen, maar mag absoluut niet naïef zijn in haar omgang met het land. Volgens Von der Leyen moet Europa de risico’s in de betrekkingen tot een absoluut minimum beperken. Die risicominimalisatie moet hand in hand gaan met nadere samenwerking, mits de risico’s onder controle zijn. ‘De-risking’ noemt de voorzitter van de Commissie deze rode lijn in een toespraak voorafgaand aan haar eerste bezoek aan de Chinese president Xi Jinping in Beijing.
Begin van een nieuw tijdperk
China staat aan het begin van een nieuw tijdperk, analyseert Von der Leyen. De communistische partij beoogt een nieuwe wereldorde met China aan het hoofd. Na een periode van hervormen en openen, start nu een fase van veiligheid en controle. Het land wil technologisch en militair onafhankelijk worden. Met economische afhankelijkheidspolitiek oefent China druk uit op kleinere landen. Ook roept Von der Leyen Japan in herinnering, dat in 2010 abrupt werd afgesneden van Chinese zeldzame aarden.
‘Economic de-risking’ in vier stappen
Von der Leyen bepleit daarom het inperken van economische risico’s langs vier routes. Allereerst moet Europa concurrerender worden – vooral in de sectoren gezondheid, digitalisering en clean tech – en op het vlak van kritische grondstoffen de eigen broek kunnen ophouden om een situatie zoals met Japan te voorkomen. Daarnaast wil Von der Leyen strenger kijken naar Chinese investeringen in Europese technologie. Daarbij denkt ze niet alleen aan dual-use-doeleinden, maar ook aan sleuteltechnologieën als robotica, quantum, microelectronica, kunstmatige intelligentie en biotech. In het najaar zal de Commissie daartoe een Economic Security Strategy presenteren. Verder wil Von der Leyen handelsinstrumenten als exportcontroles sneller inzetten. Tenslotte gaat Europa de vrijhandel met gelijkgezinde landen bevorderen om zo één economisch blok met gelijke normen en waarden te vormen.
Hechtere samenwerking tussen wetenschappers
Toch moeten niet alle banden doorgesneden. Sterker nog, Von der Leyen noemt een gehele ontkoppeling onwenselijk, waarbij ze expliciet verwijst naar wetenschappelijke, maatschappelijke, economische en politieke banden. Europe moet vaker samenwerken met China. Op het wereldtoneel kunnen diplomaten samen optrekken, bijvoorbeeld als het gaat om het reduceren van kernwapens, de aanpak van pandemieën en het klimaat. Daarbij geldt één rode lijn: alle risico’s dienen afgedekt te zijn.
Context
De toespraak van Von der Leyen komt één week voor haar eerste bezoek aan China. Samen met de Franse president Macron bezoekt zij op 6 april de Chinese president Xi Jinping. De locatie van de toespraak is pikant: gastheer Mercator Institute for China Studies staat op een Chinese sanctielijst en de medewerkers van de denktank mogen het land niet in. Europese regeringsleiders verwelkomden de recente plannen van de Commissie richting meer strategische autonomie, waaronder de Net-Zero Industry Act en de Raw Materials Act.
