Plan S zet verdere stappen richting Open Access
Plan S heeft een nieuwe retentierechtenstrategie gepubliceerd. Deze is erop gericht om de intellectuele eigendomsrechten van onderzoekers te beschermen en onredelijke embargo’s tegen te gaan. Uitgevers vragen onderzoekers momenteel nog vaak om overeenkomsten te ondertekenen, die beperkingen opleggen voor het Open Access publiceren van het onderzoek. cOAlition S, de initiatiefnemers van Plan S, zal nu uitgevers contacteren en hen aanmoedigen hun voorwaarden aan te passen. Deze nieuwe strategie moet zorgen voor het open toegankelijk maken van alle onderzoekspublicaties die zijn gefinancierd door organisaties verbonden aan cOAlition S, zoals de Europese Commissie en NWO.
Toekomstige scenario’s voor Open Access
De toekomst van wetenschappelijke publicaties stond ook centraal in een – niet-gerelateerd – onderzoek ‘Read & Publish contracts in the context of a dynamic scholarly publishing system’ van de European University Association (EUA). Het rapport werpt een blik op de toekomst en duikt dieper in verschillende scenario’s waarop onderzoek in de toekomst Open Access (OA) gepubliceerd kan worden. De twee meest wenselijke scenario’s volgens het rapport zijn: 1) volledige OA publicatie door commerciële uitgeverijen of platforms (zoals F1000) en 2) OA publicatie door niet-commerciële platforms, beheerd door de wetenschappelijke gemeenschap. Het rapport merkt het eerste scenario aan als het meest realistisch. Voor beide scenario’s moet nog heel wat gebeuren – in de tussentijd kunnen alternatieven als Read & Publish contracten bijdragen aan de overstap naar OA, maar dit is volgens het onderzoek niet het eindstation.
Context
cOAlition S is een groep van 16 nationale onderzoekfinanciers. Gesteund door de Europese Commissie en de European Research Council initieerden zij in 2018 Plan S, dat Open Access tot alle onderzoekspublicaties moet gaan realiseren. Onder Plan S zal OA publicatie van publiek gefinancierd onderzoek vanaf 1 januari 2021 verplicht worden.
Het onderzoek over de toekomst van het wetenschappelijke publicatiesysteem werd uitgevoerd door Technopolis Group in opdracht van de EUA en 25 gerelateerde organisaties, waaronder de VSNU.
