Een Europese Gezondheidsunie
Als Europa zich wil voorbereiden op nieuwe pandemieën, moeten de Europese gezondheidsbevoegdheden op de schop. Dat stelt de Commissie in haar nieuwe plannen voor een Europese Gezondheidsunie met de titel ‘Building a European Health Union: Stronger crisis preparedness and response for Europe’. Nationale overheden moeten preventieplannen opstellen, die worden beoordeeld op Europees niveau. Ook moeten overheden regelmatig rapporteren hoe hun gezondheidssystemen ervoor staan, onder meer wat betreft het aantal ziekenhuisbedden, medisch specialisten en medisch geschoold personeel.
Meer macht naar EMA en ECDC
Twee Europese agentschappen krijgen meer bevoegdheden, als het aan de Commissie ligt. Het European Medicine Agency (EMA), gevestigd in Amsterdam, moet bijvoorbeeld gaan bijhouden of Europa genoeg strategische medicijnen op voorraad heeft. Ook zal het agentschap belangrijke klinische proeven gaan coördineren om zo dubbel werk te voorkomen. Hetzelfde geldt voor studies naar de effectiviteit en veiligheid van vaccins. Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), het Europese RIVM, zal bedreigingen in kaart brengen. Het centrum zal onder meer een netwerk opzetten van laboratoria op het gebied van epidemieën, pathogenen en stoffen van menselijke origine.
Niet BARDA maar HERA
Een nieuw agentschap moet de slagkracht op het vlak van biomedische technologie vergroten. In september kondigde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Commissie, al een nieuw instituut aan naar voorbeeld van de Amerikaanse Biomedical Advanced Research and Development Authority (BARDA). De Europese evenknie wordt de Health Emergency Response Authority (HERA), zo blijkt nu. De instelling zal onder meer inventariseren welke nieuwe technologieën in ontwikkeling zijn (“horizon scanning”). Ook moet HERA publiek-private partnerschappen stimuleren tussen het bedrijfsleven, de academische wereld en andere organisaties voor klinisch onderzoek. Een voorstel voor HERA volgt in het vierde kwartaal van 2021 na een consultatie, waarna het in 2023 de deuren moet openen.
Extra geld voor nieuwe plannen?
De nieuwe ambities moeten natuurlijk gefinancierd worden. Specifieke projecten zullen gefinancierd worden uit het gezondheidsprogramma EU4Health, waaronder de preventieplannen, extra medische scholing en investeringen in digitalisering. Daartoe ontvangt het programma de komende zeven jaar extra budget, namelijk 5,6 miljard euro tegenover 450 miljoen nu. De plannen voor EMA, ECDC en HERA zullen bekostigd worden uit de post ‘agentschappen’ op de Europese begroting, en gaan dus niet ten koste van Horizon Europe.
Context
Het bezweren van de coronacrisis is de eerste stap in het groene en digitaal herstel. Zo heeft de Commissie in rap tempo een vaccinstrategie ontwikkeld, inclusief onderzoeksfinanciering. De plannen voor een gezondheidsunie liggen echter gevoelig, omdat de bevoegdheden in handen zijn van de lidstaten. Bovendien blijft het niet hierbij: op 24 november zal de Commissie haar strategie voor de farmaceutische sector presenteren, gevolgd door een Europees kankeractieplan op 9 december. Eind 2021 zal de Commissie ook werk maken van een Europese health data space. De voorstellen van de Commissie volgen de gebruikelijke wetgevende procedure.
