Vijf missies van start
De Commissie geeft groen licht voor de vijf missies in Horizon Europe. Na een jaar voorbereiding achter gesloten deuren presenteert de Commissie haar plan van aanpak voor iedere missie. Deze plannen dienen ter uitwerking van de adviezen van experts in 2020. Die adviezen waren inhoudelijk weliswaar sterk, maar lieten zich lastig vertalen naar concrete projecten die de Commissie kan financieren. Met de nieuwe implementatieplannen lukt dat wel, waardoor één van de grote vernieuwingen in Horizon Europe eindelijk van start kan.
Drie kernwoorden
De missie-aanpak stelt drie principes centraal, zo blijkt uit de begeleidende Mededeling. Allereerst draaien de missies om concrete uitdagingen waarop onderzoek en innovatie een antwoord moeten vinden, zoals klimaatneutrale steden. Doelgerichte impact is het devies. Echter kunnen deze uitdagingen niet enkel met kennis worden opgelost. Daarom is het tweede principe een “all-in approach”. Hiermee bedoelt de Commissie dat kennis als katalysator moet werken. De bevindingen uit onderzoeks- en innovatieprojecten moeten ook worden toegepast, bijvoorbeeld met steun van nationale of andere Europese fondsen. Tenslotte stellen de missies de burger centraal. De vijf uitdagingen zijn tot stand gekomen met input uit de samenleving, stelt de Commissie, en burgerbetrokkenheid zal ook in de uitwerking vereist blijven.
Schotten doorbreken
De nieuwe aanpak vraagt nogal wat van de Commissie. De missies komen namelijk voort uit Horizon Europe, het Europees programma voor onderzoek en innovatie, maar vereisen bijdrages uit andere potjes om hun belofte waar te maken. Daarom heeft de Commissie een speciale stuurgroep opgericht, waarin maar liefst negen commissarissen zetelen. Naast Mariya Gabriel, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd, zijn dat onder meer Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter voor de Green Deal, en Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor Digitalisering. Deze brede groep was nauw betrokken bij de implementatieplannen, waardoor de missies nu aanspraak kunnen maken op andere fondsen. Zo overweegt de missie rond klimaatadaptie om voor sommige projecten cofinanciering uit de regio te verlangen.
Iedere missie net iets anders
De implementatieplannen schetsen een beeld van wat iedere missie zal doen.
- Cancer – de missie kanker wil in 2030 het leven van meer dan drie miljoen mensen verbeterd hebben. De missie zal onder meer nationale infrastructuren verbinden en onderzoek financieren. Patiëntbetrokkenheid is een speerpunt.
- Adaptation to Climate Change – de missie klimaatadaptatie beoogt dat in 2030 minstens 150 regio’s klimaatbestendig zijn. De missie zal voornamelijk lokale overheden steunen om zelf plannen te maken. In een eerste fase moeten 75 grote demonstratieprojecten tonen wat er mogelijk is.
- Restore our Ocean and Waters – deze missie moet in 2030 Europa’s waterpartijen “herstellen”. Daaronder verstaat de Commissie onder meer inzet op biodiversiteit en plasticvervuiling. Ook CO2-neutraal watertransport hoort hierbij.
- Climate-Neutral and Smart Cities – deze missie wil in eerste instantie in 2030 minstens honderd duurzame en digitale steden realiseren. Maar de ambitie gaat verder: in 2050 moeten alle Europese steden volgen. De missie financiert onder meer Climate City Contracts, een Europees kenniscentrum en een netwerk van lokale overheden.
- Soil Deal for Europe – de missie bodem wil tegen 2030 honderd expertise- en testcentra opbouwen. Een internationaal consortium moet aan de slag met koolstofvastlegging in de bodem. Ook komt er een campagne over gezonde bodems.
Hoe nu verder
Nog dit jaar schrijft de Commissie de eerste calls uit via het werkprogramma. In juni kondigde de Commissie al enige voorbereidende acties aan, met kleine budgetten tot vijf miljoen euro. Nu de implementatieplannen rond zijn, kunnen de echte projecten van start. Tot en met 2023 trekt de Commissie via Horizon Europe 1,9 miljard euro uit voor de missies. Daarna zal de Commissie evalueren hoeveel geld er nog nodig is om de missies te voltooien, in overleg met het Parlement en de Raad.
Andere financieringsbronnen nog onzeker
Het is nog niet bekend hoeveel geld andere programma’s zullen bijdragen. Zo verwijzen de implementatieplannen naar Europese fondsen, zoals het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. De Commissie plakt hier nog geen bedragen of termijnen aan vast. De bijdrage uit nationale programma’s is ook nog onzeker. Iedere missie bevat lokale ankers in de vorm van “lighthouses”, “hubs”, of regionale demonstratieprojecten. Het blijft de vraag hoeveel overheden bereid zijn bij te dragen aan de missies.
Nieuwe mission boards
De vijf mission boards worden geheel vernieuwd. In de voorbereidende fase schreven deze boards voor iedere missie een inhoudelijk advies met doelen voor de missie. Nu de doelen zijn bepaald en de Commissie tot uitwerking overgaat, krijgen ook de boards een nieuwe rol. De nieuwe boards moeten de Commissie van implementatie-advies voorzien, bijvoorbeeld op het gebied van burgerbetrokkenheid. Een oproep aan kandidaten om zich te melden volgt binnenkort, inclusief het gewenste profiel. Ook huidige leden die door willen dienen zich opnieuw aan te melden. In de huidige boards is Nederland goed vertegenwoordigd met vijf experts, waaronder één voorzitter.
Context
De missies zijn één van de impactgerichte vernieuwingen in Horizon Europe. Door burgers te betrekken bij het bepalen van onderzoeksdoelen, wordt de impact groter, zo is het idee. Zij werden ook door de mission boards betrokken bij hun adviezen. De thema’s voor de vijf missies werden bepaald door het Parlement en de lidstaten in de Raad.
