Neth-ER > Onderzoek en innovatie

Dossier: Horizon Europe (2021-2027)

De voorbereidingen voor Horizon Europe, het negende kaderprogramma dat Horizon 2020 zal opvolgen, zijn in volle gang. Hier leest u meer over hoe het nieuwe kaderprogramma tot stand komt.

Het programma

Horizon Europe bouwt voort op Horizon 2020 en wordt door de Europese Commissie gepresenteerd als “evolutie, niet revolutie”. Net als zijn voorganger kent Horizon Europe een structuur van drie pijlers. Ook behoudt het programma zijn focus op excellentie en impact.

Pijler 1: Excellent Science, inclusief de European Research Council en Marie Skłodowska-Curie Acties
Pijler 2: Global Challenges and European Industrial Competitiveness
Pijler 3: Innovative Europe, inclusief de European innovation Council en het European Institute of Innovation and Technology
Daarnaast is er een horizontale balk Widening Participation en Strenghtening the European Research Area.

Horizon Europe loopt van 2021 tot en met 2027. Dit hangt samen met de looptijd van het Europese meerjarig financieel kader (MFK), waarover de onderhandelingen nog lopen.

Wat is nieuw

Het programma bevat een aantal vernieuwingen ten opzichte van Horizon 2020:

De Commissie wil baanbrekende innovatie ondersteunen met de nieuwe European Innovation Council.
Een nieuwe missie-gedreven aanpak moet de impact van Horizon Europe garanderen en ervoor zorgen dat onderzoek & innovatie beter aansluit op de behoeften van de samenleving en de burger. Deze prioriteiten worden ook vastgelegd in het strategisch plan, dat de grondslag moet vormen van de programmering van pijler 2.
Het programma zal internationale samenwerking versterken door associatie open te stellen voor alle landen met excellente onderzoeks- en innovatiecapaciteiten. Deze verandering biedt bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk een kans om toch mee te doen aan het kaderprogramma, maar ook landen buiten Europa zoals Canada en Japan kunnen zich associëren.
Open Science wordt de norm voor het hele programma, tenzij het echt niets anders kan (“as open as possible, as closed as necessary”. Daar hoort ook verplichte open toegang tot publicaties bij.
De cofinanciering met lidstaten en de private sector wordt simpeler, door het aantal partnerschappen en partnerschapsvormen te verminderen.
Horizon Europe moet de O&I-kloof in Europa dichten door in heel Europa deelname te bevorderen (widening) en excellentie aan te jagen (strengthening the European Research Area).

Bij de totstandkoming van het voorstel liet de Commissie zich inspireren door de interim-evaluatie van Horizon 2020 en input van belangenorganisaties, waaronder twee position papers van Neth-ER.

Totstandkoming

In juni 2018 presenteerde de Europese Commissie haar voorstel voor Horizon Europe. In 2018 en 2019 werd daarover onderhandeld door de Raad en het Parlement. Omdat er in mei 2019 verkiezingen waren voor het Europees Parlement, was het de wens van veel betrokkenen om het wetgevingsproces zo snel mogelijk te laten verlopen. Dat lukte ten dele; de onderhandelingen over een groot deel van het programma konden in 2019 worden afgerond. Drie onderdelen werden echter buiten de onderhandelingen gelaten zolang er geen duidelijkheid was over de Brexit en de Europese meerjarenbegroting: de budgetverdeling, de samenwerking met derde landen en de synergieën met andere programma’s.

Budgetverdeling

Het budget van Horizon Europe ligt nog niet vast. In haar voorstel vraagt de Commissie om een budget van 94,1 miljard euro (in constante prijzen), wat 8% meer is dan Horizon 2020. Daarvan zou het grootste deel naar pijler 2 gaan, namelijk 52,7 miljard. De eerste pijler krijgt 25,8 miljard en de laatste pijler 13,5 miljard, waarvan het overgrote deel naar de EIC gaat. Het Parlement vraagt om meer dan 135 miljard (in constante prijzen) en houdt een vergelijkbare verdeling over de pijlers aan. De Raad neemt pas een standpunt over het budget in wanneer er een algemeen akkoord over de Europese meerjarenbegroting is. Wel werd in de voorlopige onderhandelingen afgesproken dat 3,3% van het uiteindelijke budget naar het horizontale deel Widening Participation and Strengthening the European Research Area gaat. Ook zal 35% van het budget moeten bijdragen aan de klimaatdoelstellingen.