EU-steun nodig voor onderzoekers in gevaar
Steun voor onderzoekers die risico lopen in hun thuisland moet op Europees niveau worden versterkt, met name door het opzetten van een Europees beurzenstelsel speciaal voor onderzoekers wiens leven, vrijheid of onderzoekscarrière wordt bedreigd. Dat stelt Inspireurope, een onderoeksconsortium, in het rapport 'Researchers at Risk: Mapping Europe’s Response'. Inspireurope wijst op het belang van het bieden van een veilige omgeving voor deze onderzoekers. Als onderzoekers hun beroep niet veilig kunnen uitoefenen, is dit niet enkel een bedreiging voor hun leven en carrière, maar ook voor de toekomst van vrijheid van wetenschappelijk onderzoek.
Huidige mogelijkheden schieten te kort
De huidige instrumenten voldoen niet, stellen de onderzoekers. Zo ondersteunen Erasmus+ en Horizon 2020 beperkt projecten gericht op samenwerking tussen instellingen en organisaties die ontwikkelingskansen bieden aan onderzoekers in risicosituaties. En ook al staan bestaande instrumenten open voor bedreigde onderzoekers, zoals MSCA- en ERC-beurzen, de toegang blijft zeer beperkt door competitie voor schaarse financiële middelen en complexe aanvraagprocedures en criteria. Op dit moment komt directe steun voor at-risk onderzoekers voornamelijk bij een klein aantal niet-gouvernementele organisaties of de ontvangende hoger onderwijsinstellingen vandaan.
Context
Inspireeurope is een consortium gefinancierd uit Horizon 2020 waar onder meer de Stichting voor Vluchteling-Studenten (UAF) aan meewerkt. Inspireurope publiceerde het rapport 'Researchers at Risk: Mapping Europe’s Response' in samenwerking met de European University Association (EUA). In het onderzoek is gekeken naar alle 48 landen die onderdeel zijn van de European Higher Education Area (EHEA). Onderzoekers die risico lopen betreffen onderzoekers en wetenschappers die bedreigingen ervaren voor hun leven, vrijheid of onderzoekscarrière, en die vanwege deze bedreigingen moeten vluchten. Het onlangs gepresenteerde migratiepact van de Commissie besteedt ook aandacht aan de vestiging van onderzoekers in de EU uit derde landen. Door versimpelde procedures zou het talent van migranten optimaal kunnen worden ingezet om maatschappelijke uitdagingen aan te gaan. Het migratiepact stelt echter geen beurzen voor onderzoekers die gevaar lopen voor.
