Onduidelijkheid over auteursrechten
Plan S lanceert een nieuwe campagne om onderzoekers bewuster te maken van hun intellectuele eigendomsrechten. De campagne bevat onder meer een tips gericht aan onderzoekers over hoe onderzoekspublicaties Open Access te publiceren via repositories, terwijl de auteursrechten behouden blijven voor de auteur of instelling. Plan S rijkt hiervoor hulpmiddelen aan, zoals een pre-submission letter template en een submission cover letter template, waarin stap voor stap wordt toegelicht hoe auteursrechten behouden kunnen blijven. De financier van Plan S, cOAlition S, claimt dat sinds het invoeren van Open Access meerdere uitgevers hebben aangedrongen bij auteurs op een contract waarin de intellectuele eigendomsrechten worden overgedragen aan de uitgever. De hulpmiddelen van de campagne zijn beschikbaar voor iedereen die hulp nodig heeft bij het ingaan van een peer-review proces.
Raad van de Europese Unie in lijn met Plan S
Onder aanvoering van het Frans voorzitterschap concludeert de Raad van de Europese Unie dat de auteurs het intellectuele eigendomsrecht over publicaties moeten behouden. Dit blijkt uit Raadsconclusies over Open Science. Volgens de Raad moet dit leiden tot het waarborgen van Open Access en een bredere verspreiding, valorisatie en hergebruik van onderzoeksresultaten. Ook erkent de Raad dat om de implementatie van Open Science te versnellen er, in lijn met het Pact voor onderzoek en innovatie, actie ondernomen moet worden om beoordelingssystemen van onderzoek en onderzoekers te herzien.
Context
Zestien nationale onderzoeksfinanciers, waaronder het Nederlandse NWO, hebben in samenwerking met de Commissie in 2018 cOAlition S gelanceerd. De coalitie is samengebracht om Open Access in Europe te bevorderen. Het initiatief streeft er naar om meer onderzoekspublicaties Open Access te maken. Het thema Open Access is een belangrijk aandachtspunt binnen de Commissie. Eind 2020 lanceerde zij een Open Access platform voor publicaties voorkomend uit Horizon 2020- en Horizon Europe projecten. Ook universiteitenkoepel European University Association (EUA) is een aanjager van Open Access, zo blijkt onder andere uit haar Open Science Agenda van februari 2022 en een waarschuwing over ongelijkheid door Open Access in oktober 2021.
Mede geschreven door Max Vollebregt
