Sterkere én toegankelijkere onderzoeksinfrastructuren essentieel
Om de positie van de Europese Unie in onderzoek en innovatie te ondersteunen, is de versterking van onderzoekinfrastructuren essentieel, oordelen de Europese onderzoeksministers tijdens de Raad Concurrentievermogen. Zodoende neemt de Raad de conclusies over onderzoeksinfrastructuren aan. Brede toegang tot onderzoeksinfrastructuren is op alle schalen belangrijk voor de ontwikkeling van de Europese Onderzoeksruimte (ERA) en het concurrentievermogen van de Europese Unie. De Raad moedigt politieke inzet voor stabiele en betrouwbare financiering van onderzoeksinfrastructuren in de lidstaten aan. In zijn conclusie roept de Raad het Europees Strategieforum voor Onderzoeksinfrastructuren (ESFRI) op om de ESFRI Roadmap voor het einde van 2025 te publiceren. Tevens wil de Raad voor het einde van 2023 een initiatief van de Commissie om het handvest voor de toegang van onderzoeksinfrastructuren te herzien.
Innovatiebeleid: meer synergiën en coördinatie nodig
De onderzoeksministers nemen eveneens de Nieuwe Europese Innovatieagenda aan. De Raad benadrukt hierbij dat innovatie een cruciale rol speelt in de versterking van Europa’s concurrentievermogen. Verder stelt de Raad dat synergiën tussen financieringsprogramma’s- en initiatieven moeten worden gestimuleerd, waarin toegang tot financiering belangrijk is. Goede toegang tot financiering zorgt immers voor een bredere betrokkenheid van verschillende innovators, is het argument. Bovendien bevelen de onderzoeksministers aan om de regels rondom innovatie te verbeteren. De Raad roept zowel de Commissie als de lidstaten op om door middel van een brede samenwerking een agenda te ontwikkelen voor de coördinatie van het innovatiebeleid.
Belang Chips Act bevestigd, maar financiering onduidelijk
Verder hebben de onderzoeksministers het voorstel van de Commissie over de Chips Act aangenomen. De ministers brengen een gezamenlijk standpunt uit waarin zij de vrijwillige aard van dit instrument benadrukken, het openstaan voor diverse samenwerkingen en een eerlijke selectie van voorstellen voor financiering. Tevens nemen ze een positie in over de financiering van de Chips Act. Hierbij is de Raad het met name oneens met het voorstel van de Commissie om ongebruikte fondsen uit Horizon Europe te gebruiken voor de financiering van de Chips Act vanuit Digital Europe. Het gaat hierbij om 400 miljoen euro. De Raad verzoekt de Commissie om voor deze som een andere financieringsmogelijkheid te zoeken, om alsnog het totale budget voor de Chips Act op 3,3 miljard euro te kunnen houden. Europarlementariër Christian Ehler noemt in een statement het standpunt van de Raad bizar. Hij verklaart dat lidstaten allerlei beleidsdoelstellingen aannemen, maar vervolgens niet bereid zijn om dit te financieren uit bestaande- of nieuwe middelen, zelfs als de fondsen niet gebruikt worden. Het is vooralsnog dan ook onduidelijk waar de Commissie de missende 400 miljoen euro vandaan gaat halen.
Nieuwe nationale fora voor verbinding tussen wetenschap en beleid
De onderzoeksministers willen, net als de Commissie, wetenschappelijk beleidsadvies in lidstaten stimuleren. De ministers zijn geïnteresseerd in de mogelijkheid om platformen te ontwikkelen waar vanuit wetenschappers verschillende ministeries adviseren. Zij zien hierin een coördinerende en ondersteunende rol voor de Commissie. De Nederlandse minister Dijkgraaf gaf in zijn bijdrage aan het debat aan dat alle ministeries bruggenhoofden zouden moeten aannemen, bijvoorbeeld in de vorm van chief scientific officers, om aanbevelingen uit de wetenschap beter te laten landen. Ook ziet hij graag een Europese en nationale gecoördineerde aanpak waarbij onderzoeksministers zelf ook een rol spelen door de voordelen van wetenschappelijk beleidsadvies naar hun collega-ministers te communiceren.
Raad verwelkomt valorisatiebeginselen
De onderzoeksministers verwelkomen op de Raad Concurrentievermogen het advies over de beginselen van valorisatie, ter versterking van de sociaaleconomische impact van onderzoek en innovatie en de afstemming van het beleid over valorisatie. Hierbij geven de onderzoeksministers eveneens enkele aanbevelingen. De aanbevelingen van de Raad over de valorisatiebeginselen focussen zich onder andere op onderzoek- en innovatie, op vaardigheden, intellectueel eigendom, monitoring- en evaluatie en het leren van elkaar.
Context
De Raad Concurrentievermogen komt twee of drie keer per jaar samen. De Raad beslaat de onderwerpen industrie, ruimtevaart, interne markt en onderzoek & innovatie. Voor dat laatste kwamen de onderzoeksministers op 2 december samen. De focus van de afgelopen Raad Concurrentievermogen lag op onderzoeksinfrastructuren, synergiën, de innovatieagenda en de Chips Act, in overeenstemming met de prioriteiten van het Tsjechisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Bovendien zijn onder andere valorisatie en onderzoeksinfrastructuren acties uit de beleidsagenda van de ERA voor 2022-2024. De volgende Raad Concurrentievermogen zal in maart 2023 plaatsvinden onder het Zweeds voorzitterschap.
Mede geschreven door Hannelore Schouwstra.
