Roemenië heeft in juni 2019 haar eerste voorzitterschap van de Raad van de EU afgesloten. De Roemenen bereikten onder meer een (tussen)akkoord over Horizon Europe en copyright. Op belangrijke dossiers als Erasmus en het MFK is echter weinig vooruitgang geboekt. De Roemenen moesten onder flinke tijdsdruk opereren, aangezien de Europese verkiezingen eind mei plaatsvonden en de Britten uit zouden treden.

Roemeense voorzitterschap boekt bescheiden resultaat

Successen: voortgang op onderzoeksgebied

Het Roemeens voorzitterschap kon in de trilogen op een aantal belangrijke dossiers tot een akkoord komen. Zo bereikten Parlement en Raad eind maart een tussenakkoord op de inhoud van Horizon Europe. Wel moet er nog gesproken worden over de samenwerking met derde landen en het budget voor het programma – dit is nog afhankelijk van de onderhandelingen over het meerjarig financieel kader (MFK) en de Brexit. Roemenië wilde aandacht voor het verkleinen van de innovatiekloof in Horizon Europe. Dit is deels gelukt: er is onder meer afgesproken dat 3,3% van het budget van het onderzoeksprogramma naar widening-maatregelen gaat. Daarnaast heeft de Raad conclusies aangenomen over een langetermijnstrategie voor het industriebeleid van de EU, met daarin een grote focus op onderwijs, onderzoek & innovatie. Tenslotte is er een strategische agenda voor samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie rond de Zwarte Zee gelanceerd.

Digitalisering en kunstmatige intelligentie

Digitalisering was het afgelopen halfjaar ook een belangrijk thema. Het voornaamste succes van de Roemenen is overeenstemming over de herziening van copyrightrichtlijn. Hierdoor is het auteursrecht beter beschermd in het digitale tijdperk. Onder het Roemeens voorzitterschap heeft de Raad daarnaast conclusies aangenomen over kunstmatige intelligentie en het digitale beleid na 2020. Ook heeft de Raad ingestemd met een uitbreiding van de regels voor het hergebruik van overheidsinformatie, waardoor door de overheid gefinancierde onderzoeksgegevens beter en sneller beschikbaar zullen zijn.

Cohesie en MFK

Bij aanvang van hun voorzitterschap waren de Roemenen voornemens om van het cohesiebeleid een prioriteit te maken. Ondanks dit voornemen hebben de lidstaten nog geen overeenstemming bereikt over het programma voor het cohesiebeleid post-2020: de Europese Structuur- en Investeringsfondsen (ESIF). Een politiek gevoelig dossier, waarop de lidstaten onderling zeer van mening verschillen. De Raad heeft op een aantal onderdelen deelakkoorden bereikt, maar de trilogen met het Parlement moeten nog van start gaan. In het najaar zal het Fins voorzitterschap de discussies voortzetten.

Ook op het MFK voor 2021-2027 is het niet gelukt om grote stappen te zetten, doordat andere prioriteiten de agenda bepaalden. Daarnaast zijn wat de begroting betreft de lidstaten tot nu toe weinig geneigd hun eigen positie los te laten en toenadering te zoeken.  

Onderwijs

In mei hebben de onderwijsministers afgesproken om zich gerichter in te spannen om Europese jongeren voor te bereiden op de arbeidsmarkt van de toekomst. De Raad heeft conclusies aangenomen waarin zij afspreekt om maatregelen te nemen ten behoeve van de bij- en omscholing van volwassenen. Daarnaast hebben de lidstaten aanbevelingen aangenomen om zich sterker te gaan inzetten voor het verbeteren van het taalonderwijs in Europa.

Wat betreft de opvolger van Erasmus+ heeft het Roemeens voorzitterschap geen rol kunnen spelen: het Parlement heeft pas vlak voor de Europese verkiezingen, in het voorjaar van 2019, een positie ingenomen. De triloog zal daardoor pas na de zomer van start gaan, onder het Fins voorzitterschap. Ook hier geldt dat de omvang van het budget afhankelijk zal zijn van de beslissingen die over het gehele MFK zullen worden genomen.

Conclusie

Het Roemeens voorzitterschap viel samen met een ingewikkelde periode. De Europese verkiezingen en de naderende Brexit maakten het lastig de onderhandelingen op verschillende dossiers voort te zetten. Tegelijkertijd waren er een aantal essentiële dossiers waarop de Raad eigenlijk vaart had moeten maken, waaronder het MFK. Ondanks deze moeilijkheden heeft het Roemeens voorzitterschap enkele successen geboekt, waaronder het akkoord voor Horizon Europe.

Context

Van 1 januari 2019 tot en met 30 juni 2019 was Roemenië voorzitter van de Raad van de Europese Unie, voor de eerste maal sinds het land in 2007 toetrad tot de Europese Unie. Roemenië was daarnaast het eerste land in de zogenaamde ‘trojka’, een samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die achtereenvolgend het voorzitterschap bekleden. Finland en Kroatië zijn de andere twee lidstaten die tot dit samenwerkingsverband horen. De drie landen benadrukken in hun gezamenlijke agenda het belang van de gemeenschappelijke waarden van de Europese Unie - zoals vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtstaat en mensenrechten. Sinds 1 juli heeft Finland het voorzitterschap overgenomen.

Geschreven door Renée Overbeek.

Foto copyright: European Union