Potentieel synergieën niet benut
Het volledige potentieel van synergieën tussen Horizon 2020 (H2020) en de Europese Structuur-en Investeringsfondsen (ESIF) is de vorige periode niet benut. Dat stelt de Europese Rekenkamer in het speciale rapport ‘Synergieën tussen Horizon 2020 en de Europese structuur- en investeringsfondsen: De mogelijkheden worden nog niet ten volle benut’. Wel is er verschil tussen de implementatie van soorten synergieën. Zo werden maatregelen om opwaartse synergieën (ESIF- capaciteitsopbouwactiviteiten om H2020-financiering binnen te halen) te creëeren over het algemeen goed geïmplementeerd. Van neerwaartse synergieën (exploitatie H2020-onderzoeksresultaten via ESIF) was amper sprake. Tenslotte concludeert de Rekenkamer dat de Seal of Excellence veel potentieel heeft, maar nog onvoldoende gebruikt wordt.
Regelgeving en gebrek aan dialoog spelen synergieën parten
De Rekenkamer identificeerde meerdere factoren die het creëeren van synergieën hinderden tussen 2014 en 2020. De regelgeving tussen H2020 en ESIF was niet goed op elkaar afgesteld. In de 2021-2027 periode heeft de Commissie gereageerd op deze gebreken en veranderingen aangebracht. Onlangs publiceerde zij een praktische gids die deze veranderingen uitlegt. Daarnaast vindt de Rekenkamer dat de Commissie te weinig gestructureerde dialoog organiseerde die vertegenwoordigers van DG REGIO, DG Onderzoek & Ontwikkeling (DG RTD) en stakeholders op nationaal en regionaal niveau samenbracht. Ook lidstaten zelf droegen niet bij, want in veel lidstaten is er geen samenwerking tussen de nationale contactpunten voor Horizon en de managementautoriteiten voor ESIF.
Rekenkamer beveelt aan
De Rekenkamer geeft de Commissie en de lidstaten een aantal aanbevelingen mee. Zij ziet graag dat de samenwerking tussen de bestuursorganen van ESIF en Horizon verbeterd wordt door structurele dialoog op te zetten. Ook kunnen de data om synergieën te bevorderen beter geëxploiteerd worden, door databases te benutten voor het identificeren van thematische domeinen waarop synergieën mogelijk zijn en bestaande mining tools voor het monitoren van synergieën intensiever in te zetten. Wat betreft het gebruik van neerwaartse synergieën kan de Commissie deze vergroten door managementautoriteiten beter te ondersteunen en de mogelijkheden tot exploitatie van onderzoeksresultaten via ESIF te promoten onder Horizon-begunstigden. Tenslotte moet de Commissie alle managementautoriteiten geregeld een update sturen met projecten die de Seal of Excellence ontvangen hebben.
Context
Horizon Europe en ESIF zijn de belangrijkste fondsen ter ondersteuning voor onderzoek en innovatie. Respectievelijk investeren zij 95,5 miljard euro en 56 miljard euro in onderzoek & innovatie. In de periode 2014-2020 introduceerde de Commissie voor het eerst een rechtskader om synergieën tussen de twee programma’s tot stand te brengen. Voor de periode 2021-2027 wordt er nog meer aandacht aan besteed. Zo heeft Horizon Europe een volledige bijlage van de Verordening aan synergieën gewijd en wijst de ESIF-Verordening ook op het belang van coördinatie en synergieën. Ook paste de Commissie een aantal staatssteunregels aan die synergieën in de weg zaten. Synergieën zijn een prioriteit van het Tsjechisch voorzitterschap. Zij organiseerde een grote conferentie over het onderwerp en nam de Praag-Verklaring aan ter bevordering van synergieën.
