Dossier: Begroting/MFK
De Europese begroting financiert de activiteiten en het beleid van de Europese Unie. De Europese begroting wordt vastgelegd in het meerjarig financieel kader (MFK). Hierin worden de maximale bedragen vermeld die door de EU besteed mogen worden. Deze bedragen zijn zowel voor elk jaar als over de gehele looptijd van het MFK vastgelegd.
Laatste ontwikkelingen
Lidstaten in de Raad trekken zich weinig aan van de Europese kennisambities: in 2025 snijden ze opnieuw in de Europese uitgaven voor onderwijs en onderzoek. De Raad wil 294 miljoen euro besparen op Erasmus+. Op Horizon Europe wil de Raad 400 miljoen beknibbelen, bovenop de bezuiniging die de Commissie al had voorgesteld.
Krijgt de Commissie straks meer grip krijgt op de Europese uitgaven door een begroting met drie pijlers? Dat beeld doemt wel op uit de eerste plannen voor de volgende meerjarenbegroting. Als blauwdruk voor de begrotingshervormingen gelden het coronaherstelfonds en het nieuwe STEP-platform. Dat zou ook gevolgen hebben voor de opvolgers van Erasmus+, Horizon Europe en regionale innovatiefondsen als Interreg.
De tussentijdse herziening van het MFK pakt slecht uit voor de kennissector. De meerjarenbegroting stijgt weliswaar met 64,6 miljard euro, maar dat geld gaat naar Oekraïne en migratie- en defensiemaatregelen. In opdracht van de regeringsleiders levert Horizon Europe 2,1 miljard euro in om dit pakket mogelijk te maken. Erasmus+ bleef gespaard.
Het STEP-akkoord eindigde ook met een domper. Via het ‘Strategische Technologieën voor Europa Platform’ wil de EU haar inzet rondom enkele kritische technologieën versterken. In de herziening krijgt STEP 1,5 miljard euro via het Europese Defensiefonds. Horizon Europe levert echter 2,1 miljard in, terwijl een budgetverhoging was voorgesteld.
De jaarbegroting voor 2024 viel gelukkig iets positiever uit. Het Parlement en de Raad trekken 85 miljoen euro meer uit voor Horizon dan de Commissie had voorgesteld. Voor Erasmus+ betreft deze stijging ongeveer 100 miljoen euro. Hiermee komen de bedragen voor de programma’s op respectievelijk 12,9 miljard euro en 3,8 miljard euro uit. In totaal heeft de Commissie volgend jaar 189,4 miljard euro te besteden. De Europese kennisgemeenschap, Neth-ER incluis, had zich fel verzet tegen de Horizon-onwelgevallige positie van de lidstaten over de EU-jaarbegroting 2024.
Laatst geüpdatet: 11 oktober 2024
Wat is het MFK
Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is de meerjarenbegroting van de EU. Het MFK legt de financiële kaders vast van alle Europese programma’s in de MFK-verordening. Zo is duidelijk hoeveel budget deze programma’s gedurende meerdere jaren tot hun beschikking hebben. De verordening heeft ten doel:
- de goedkeuring van de jaarlijkse EU-begroting te vergemakkelijken;
- de politieke prioriteiten in cijfers te vertalen voor een begrotingscyclus van ten minste 5 jaar;
- voor begrotingsdiscipline te zorgen in de EU;
- de EU-financiën beter voorspelbaar te maken.
De huidige MFK-periode duurt zeven jaar en loopt van 2021 tot en met 2027. De meeste Europese programma’s hanteren dezelfde duur, waaronder Erasmus+ en Horizon Europe.
Besluitvorming meerjarenbegroting MFK
De Commissie doet een voorstel voor de MFK-verordening. Na onderhandelingen neemt de Raad de verordening aan met unanimiteit van stemmen. Het Parlement moet het MFK goedkeuren, naar kan het niet wijzigen: de volksvertegenwoordigers zijn het eens met de lidstaten, of niet. In de praktijk houdt de Raad tot op zekere hoogte rekening met de wensen van het Parlement, zodat het Parlement de begroting niet afkeurt.
Van meer jaren naar één jaar
Als het MFK is vastgesteld, kan de Commissie aan de slag met haar jaarlijkse begroting. Die legt vast hoeveel de EU in een jaar mag uitgeven. Als alle jaarbegrotingen zijn opgeteld, mag het totaalbedrag de plafonds in het MFK niet overschrijden. Voor de jaarlijkse begroting geldt ook dat de Commissie een voorstel doet. Het Parlement heeft echter een grotere rol dan bij het MFK: Raad en Parlement hebben namelijk evenveel beslissingsbevoegdheid en moeten het eens worden over de begroting. Als dat niet lukt, moet de Commissie met een nieuw voorstel komen, maar dat komt in de praktijk zelden voor.
Thematische pijlers
Binnen het MFK is de begroting niet alleen opgedeeld in jaren maar ook in zogeheten pijlers. Een pijler omvat de begroting voor een bepaald type uitgave. Programma’s als Horizon Europe en Erasmus+ vallen onder zo’n pijler:
- Interne markt, innovatie en digitalisering, met onder meer Horizon Europe en Digital Europe
- Cohesie, veerkracht en waardes, met onder meer Erasmus+ en de regionale en structuurfondsen
- natuurlijke hulpbronnen en milieu
- migratie en grensbeheer
- veiligheid en defensie
- nabuurschap en internationaal beleid
- Europees openbaar bestuur
Verplichtingen en betalingen
Er zijn afspraken gemaakt over twee typen uitgaven, namelijk verplichtingen die aan mogen worden gegaan en daadwerkelijke betalingen. Voor beide zijn plafonds afgesproken in het MFK. Er bestaat in het Europese budgettaire systeem geen direct verband tussen de begroting voor de verplichtingen die worden aangegaan en de begroting voor de betalingen die worden gedaan. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat veel programma’s over meerdere jaren lopen en er dus veel tijd kan zitten tussen het aangaan van de verplichtingen en het daadwerkelijke betalen ervan.
Laatste ontwikkelingen
Lidstaten in de Raad trekken zich weinig aan van de Europese kennisambities: in 2025 snijden ze opnieuw in de Europese uitgaven voor onderwijs en onderzoek. De Raad wil 294 miljoen euro besparen op Erasmus+. Op Horizon Europe wil de Raad 400 miljoen beknibbelen, bovenop de bezuiniging die de Commissie al had voorgesteld.
Krijgt de Commissie straks meer grip krijgt op de Europese uitgaven door een begroting met drie pijlers? Dat beeld doemt wel op uit de eerste plannen voor de volgende meerjarenbegroting. Als blauwdruk voor de begrotingshervormingen gelden het coronaherstelfonds en het nieuwe STEP-platform. Dat zou ook gevolgen hebben voor de opvolgers van Erasmus+, Horizon Europe en regionale innovatiefondsen als Interreg.
De tussentijdse herziening van het MFK pakt slecht uit voor de kennissector. De meerjarenbegroting stijgt weliswaar met 64,6 miljard euro, maar dat geld gaat naar Oekraïne en migratie- en defensiemaatregelen. In opdracht van de regeringsleiders levert Horizon Europe 2,1 miljard euro in om dit pakket mogelijk te maken. Erasmus+ bleef gespaard.
Het STEP-akkoord eindigde ook met een domper. Via het ‘Strategische Technologieën voor Europa Platform’ wil de EU haar inzet rondom enkele kritische technologieën versterken. In de herziening krijgt STEP 1,5 miljard euro via het Europese Defensiefonds. Horizon Europe levert echter 2,1 miljard in, terwijl een budgetverhoging was voorgesteld.
De jaarbegroting voor 2024 viel gelukkig iets positiever uit. Het Parlement en de Raad trekken 85 miljoen euro meer uit voor Horizon dan de Commissie had voorgesteld. Voor Erasmus+ betreft deze stijging ongeveer 100 miljoen euro. Hiermee komen de bedragen voor de programma’s op respectievelijk 12,9 miljard euro en 3,8 miljard euro uit. In totaal heeft de Commissie volgend jaar 189,4 miljard euro te besteden. De Europese kennisgemeenschap, Neth-ER incluis, had zich fel verzet tegen de Horizon-onwelgevallige positie van de lidstaten over de EU-jaarbegroting 2024.
Laatst geüpdatet: 11 oktober 2024
Wat is het MFK
Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is de meerjarenbegroting van de EU. Het MFK legt de financiële kaders vast van alle Europese programma’s in de MFK-verordening. Zo is duidelijk hoeveel budget deze programma’s gedurende meerdere jaren tot hun beschikking hebben. De verordening heeft ten doel:
- de goedkeuring van de jaarlijkse EU-begroting te vergemakkelijken;
- de politieke prioriteiten in cijfers te vertalen voor een begrotingscyclus van ten minste 5 jaar;
- voor begrotingsdiscipline te zorgen in de EU;
- de EU-financiën beter voorspelbaar te maken.
De huidige MFK-periode duurt zeven jaar en loopt van 2021 tot en met 2027. De meeste Europese programma’s hanteren dezelfde duur, waaronder Erasmus+ en Horizon Europe.
Besluitvorming meerjarenbegroting MFK
De Commissie doet een voorstel voor de MFK-verordening. Na onderhandelingen neemt de Raad de verordening aan met unanimiteit van stemmen. Het Parlement moet het MFK goedkeuren, naar kan het niet wijzigen: de volksvertegenwoordigers zijn het eens met de lidstaten, of niet. In de praktijk houdt de Raad tot op zekere hoogte rekening met de wensen van het Parlement, zodat het Parlement de begroting niet afkeurt.
Van meer jaren naar één jaar
Als het MFK is vastgesteld, kan de Commissie aan de slag met haar jaarlijkse begroting. Die legt vast hoeveel de EU in een jaar mag uitgeven. Als alle jaarbegrotingen zijn opgeteld, mag het totaalbedrag de plafonds in het MFK niet overschrijden. Voor de jaarlijkse begroting geldt ook dat de Commissie een voorstel doet. Het Parlement heeft echter een grotere rol dan bij het MFK: Raad en Parlement hebben namelijk evenveel beslissingsbevoegdheid en moeten het eens worden over de begroting. Als dat niet lukt, moet de Commissie met een nieuw voorstel komen, maar dat komt in de praktijk zelden voor.
Thematische pijlers
Binnen het MFK is de begroting niet alleen opgedeeld in jaren maar ook in zogeheten pijlers. Een pijler omvat de begroting voor een bepaald type uitgave. Programma’s als Horizon Europe en Erasmus+ vallen onder zo’n pijler:
- Interne markt, innovatie en digitalisering, met onder meer Horizon Europe en Digital Europe
- Cohesie, veerkracht en waardes, met onder meer Erasmus+ en de regionale en structuurfondsen
- natuurlijke hulpbronnen en milieu
- migratie en grensbeheer
- veiligheid en defensie
- nabuurschap en internationaal beleid
- Europees openbaar bestuur
Verplichtingen en betalingen
Er zijn afspraken gemaakt over twee typen uitgaven, namelijk verplichtingen die aan mogen worden gegaan en daadwerkelijke betalingen. Voor beide zijn plafonds afgesproken in het MFK. Er bestaat in het Europese budgettaire systeem geen direct verband tussen de begroting voor de verplichtingen die worden aangegaan en de begroting voor de betalingen die worden gedaan. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat veel programma’s over meerdere jaren lopen en er dus veel tijd kan zitten tussen het aangaan van de verplichtingen en het daadwerkelijke betalen ervan.
