‘Historisch akkoord’, maar niet voor kennis
Na lange onderhandelingen bereikten de Europese regeringsleiders eindelijk een akkoord over het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2021 – 2027 en het Europees herstelfonds NextGenerationEU. De Raad voorziet een budget van 1,074 miljard voor de reguliere meerjarenbegroting, met daarbij een top-up van 750 miljard voor het Europees herstelfonds. Hierbij komt dus het totaalbudget op 1824 miljard euro. Het herstelfonds blijft hierbij ten opzichte van eerdere voorstellen van de Europese Commissie in mei dit jaar, en van Raadsvoorzitter Charles Michel eerder deze maand, gelijk qua budget betreft, alleen werd de oorspronkelijke verhouding tussen subsidies en leningen aangepast; in plaats van de eerdere verhouding 500 -250 miljard, zal dit nu uit 390 miljard euro aan subsidies en 360 miljard aan leningen bestaan. Wat helaas niet gelijk blijft ten opzichte van de eerdere voorstellen, is het budget voor kennis.
Horizon Europe grote verliezer
Met de wijziging in de verhouding tussen subsidies en leningen, waarbij er 110 miljard minder aan subsidies wordt voorzien ten opzichte van eerdere voorstellen, wijzigt ook de voorziene top-up voor subsidieprogramma’s zoals Horizon Europe. Waar eerder deze maand nog 13,5 miljard voor het onderzoeksprogramma werd voorzien, werd dit door de Raad teruggebracht tot 5 miljard. Dit maakt het totaalbudget 80,9 miljard euro. In deze tabel kunt u de verschillende voorstellen met elkaar vergelijken:
|
|
Akkoord Raad 21 juli
|
Voorstel Michel (jul ’20)
|
Voorstel EC (mei ‘20)
|
|
Totaal budget*
|
80,9 miljard
|
89,4 miljard
|
94,4 miljard
|
|
Regulier MFK budget*
|
75,9 miljard
|
75,9 miljard
|
80,9 miljard
|
|
Top-up herstelfonds*
|
5 miljard
|
13,5 miljard
|
13,5 miljard
|
* Prijzen 2018
Naast Horizon Europe wordt er hiermee ook minder geld voorzien voor het nieuwe gezondheidsprogramma EU4Health (1,67 miljard, in plaats van de eerder voorziene 9,4 miljard), InvestEU en het Just Transition Fund.
Erasmus blijft steken op 21,2 miljard
Voor Erasmus werd ten opzichte van de eerder deze maand voorgestelde negotiation box van Michel geen wijziging doorgevoerd; het voorziene budget blijft steken op 21,2 miljard euro. Hierbij wordt opnieuw geen extra geld uit het Europees herstelfonds voorzien.
|
|
Akkoord Raad 21 juli
|
Voorstel Michel (jul ’20)
|
Voorstel EC (mei ‘20)
|
|
Totaal budget*
|
21,2 miljard
|
21,2 miljard
|
24,6 miljard
|
|
Regulier MFK budget*
|
21,2 miljard
|
21,2 miljard
|
24,6 miljard
|
|
Top-up herstelfonds*
|
0
|
0
|
0
|
* Prijzen 2018
Hoe nu verder?
Het akkoord zal nu worden voorgelegd aan het Europees Parlement. Het Parlement kan dit voorstel niet wijzigen, enkel goed- of afkeuren. Op donderdag 23 juli zal het Parlement de resultaten van de EU-top bespreken met de voorzitter van de Raad, Charles Michel, en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Zowel het Europees Parlement alsook de kennissector reageerden zowel tijdens als vlak na de top al teleurgesteld over de voorziene bedragen voor de kennisprogramma’s. Zo gaf het EP al aan dat het akkoord niet voldoende zal zijn voor de Europese langetermijnambities. Ze wijst hierbij expliciet de voorziene kortingen op Horizon en Erasmus af. Ook kwamen LERU, The Guild, EUA, EARTO en Science Europe een dag na het akkoord met eigen statements. Overigens reageerden dezelfde partijen al zeer kritisch op de negotiation box die Charles Michel eerder deze maand voorstelde. Tot slot reageert ook de Nederlandse kennissector, waaronder ook de VSNU, teleurgesteld.
Context
In mei 2018 presenteerde de Europese Commissie voor het eerst een voorstel voor de nieuwe Europese meerjarenbegroting. Hierop volgden 2 jaren van moeizame onderhandelingen. Met de uitbraak van de coronacrisis werd in mei dit jaar een aangepast MFK en herstelfonds gepresenteerd. Nederland nam samen met gelijkgezinde landen, waaronder Oostenrijk, Zweden en Denemarken, stevig positie in tijdens de onderhandelingen; zo wilden zij een moderne begroting, waarbij geen verhoging van het totaalbudget werd voorzien, alsook de invoering van duidelijke voorwaarden voor wat betreft subsidies die aan lidstaten worden uitgekeerd. In het Raadsakkoord werd dan ook het voorziene subsidiebedrag in het herstelfonds verlaagd. Ook werd een zogenaamde ‘noodrem’ ingebouwd; zo kan een land, wanneer het twijfelt of een andere lidstaat wel aan de voorwaarden voor subsidies voldoet, dit agenderen in de Europese Raad en zo tijdelijk de uitkering van de subsidies stopzetten. Ook krijgt Nederland een korting op de nationale bijdrage en mag zij meer douane-inkomsten behouden.
