Lump sum onvoldoende onderbouwd
De Commissie moet de uitrol van lump sum financiering in Horizon Europe nader bestuderen, vindt de Europese Rekenkamer. De uitbreiding van lump sum berust niet op een gedegen evaluatie. Die stellige conclusie trekt de Rekenkamer na een controle van de Europese boeken in 2022. Weliswaar vroeg de Commissie in een enquête naar de ervaringen met de pilot van 2018 tot en met 2020, maar dat onderzoek is niet voldoende om lump sum financiering uit te breiden. Zo twijfelen de rekenmeesters of lump sum daadwerkelijk geschikt is voor alle onderdelen van Horizon Europe, ongeacht grootte, type onderzoek of budget, zoals de Commissie stelt.
Niet conform Europese regels
Bovendien voldoet de lump sum regeling in Horizon niet aan Europese financiële regels. Zo bevat het besluit waarmee de Commissie lump sum introduceerde geen regels rond openbare aanbestedingen en fraude, die wettelijke verplicht zijn. Ook schort het in de implementatie: onduidelijk is wanneer geld wordt uitbetaald en bovendien is de uitleg van de Commissie over het afronden van werkpakketten onvoldoende. Daarnaast constateert de Rekenkamer tekortkomingen in hoe evaluatoren de budgetten van projectvoorstellen inschatten.
Commissie aan de bak
De Rekenkamer geeft de Commissie huiswerk mee om lump sum financiering te verbeteren. Als onderdeel van de interimevaluatie van Horizon Europe moet de Commissie lump sum financiering gedegen evalueren. Voor de volgende ronde van oproepen moet de Commissie behoordelen of lump sum geschikt is voor projecten met grote budgetten. Evaluatoren moeten documenteren hoe zij budgetten afwegen. Tenslotte moet de Commissie uitleg verschaffen over hoe zij projecten tussentijds én achteraf zal controleren.
Te veel fouten in Europese begroting
De lump sum aanbevelingen volgen op de algemene jaarlijkse controle van de Europese boeken door de Rekenkamer. Voor het vierde jaar op rij geven de Rekenmeesters een afkeurend oordeel over de Europese uitgaven. Uit de controle blijkt dat bij 4,2% van de uitgaven fouten zijn gemaakt. Desondanks beoordeelt de Rekenkamer de rekeningen als geheel als betrouwbaar. Horizon 2020 en Horizon Europe horen opnieuw bij de programma’s waar veel fouten gemaakt zijn, hoewel het foutenpercentage verder daalt. Het berekenen van personeelskosten blijft het grootste struikelblok.
Herstelfonds onder vuur, Erasmus+ buiten schot
De Europese faciliteit voor herstel en veerkracht (Recovery and Resilience Facility, RRF) krijgt een oordeel met beperking van de Rekenkamer. Dat houdt in dat de auditors geen goedkeurend oordeel kunnen afgeven, maar dat de vastgestelde problemen geen diepgaande invloed hebben. In 2022 ontvingen elf lidstaten dertien subsidiebetalingen. Bij elf betalingen plaatst de Rekenkamer vraagtekens, omdat de mijlpalen niet gehaald zijn of te vaag zijn omschreven, of omdat het aangeleverde bewijs onvoldoende is. Over Erasmus+ zijn de rekenmeesters net als voorgaande jaren positief: binnen het programma worden weinig fouten gemaakt omdat de beursbedragen vast staan.
Context
Ieder jaar keurt de Europese Rekenkamer de rekeningen van de EU. Sinds 2007 keurt de Rekenkamer de rekeningen als geheel goed, maar sinds 2019 oordeelt zij afkeurend over de uitgaven. De Rekenkamer en Commissie hanteren een foutendrempel van 2% van de uitgaven. Een afkeurend oordeel wil niet per definitie zeggen dat meer dan 2% van de uitgaven frauduleus of verspillend zijn. Een groot deel van de fouten treedt op door complexe verantwoordingseisen, zoals rond de berekeningen van personeelskosten in Horizon.
