Zo open als mogelijk
Europa dient ook in de toekomst het voortouw te nemen als het gaat om openheid in internationale samenwerking op het gebied van onderzoek & innovatie (O&I), maar doet dat dan wel op basis van wederkerigheid, een gelijk speelveld en respect voor fundamentele waarden. Dat valt te lezen in de ‘Global Approach to Research and Innovation’ van de Commissie. Het bereiken van open strategische autonomie is hierbij het overkoepelende doel. Binnen het transitieforum van de Europese Onderzoeksruimte moeten Commissie en lidstaten met internationale partners de dialoog aangaan over onderliggende waarden van internationale samenwerking, zoals academische vrijheid, ethiek, diversiteit en open science. Het is de bedoeling dat de EU haar strategische autonomie bewaakt door eind 2021 richtlijnen op te zetten voor de omgang met buitenlandse inmenging in kennisinstellingen en door het opstellen van een gids voor slim gebruik van intellectuele eigendomsrechten in 2022. Volgens de Commissie mag deelname van buitenlandse partners aan specifieke onderdelen van Horizon Europe in bepaalde gevallen beperkt worden; als de EU’s strategische autonomie, belangen of veiligheid in het geding zijn.
Multilaterale O&I-partnerschappen
De mondiale aanpak moet de EU’s leidende rol in het ondersteunen van multilaterale O&I partnerschappen versterken, vooral op het gebied van duurzaamheid, digitalisering en gezondheid. De EU wil in het kader van de groene ambities multilateraal samenwerken op verschillende klimaatgebieden en op digitaal gebied biedt het aangaan van internationale digitale partnerschappen mogelijkheden om de 2030 Digital Compass strategie vorm te geven. Tenslotte wil de Commissie op gezondheidsgebied onder andere de oprichting van een Global Health Joint Undertaking ondersteunen, waarbinnen wordt samengewerkt tussen lidstaten, geassocieerde landen van Horizon Europe en Afrikaanse landen. Het zogenoemd Team Europa-model, waarbij de EU, financiële instellingen en lidstaten hun aanpak combineren, moet de impact en effectiviteit maximaliseren.
Modulaire benadering
Richting individuele derde landen en regio’s bepleit de Commissie een modulaire aanpak: samenwerking zoeken waar mogelijk, met verschillende prioriteiten. Zo ziet zij in China wel een belangrijke partner, maar tegelijkertijd vergt China’s positie als ‘systeemrivaal’ een gebalanceerde aanpak. Met de landen op het Afrikaanse continent wil zij juist strategische O&I-agenda’s ontwikkelen via het instrument voor nabuurschap, ontwikkeling en internationale samenwerking en concreet lanceert de Commissie dit jaar binnen Horizon Europe een Afrika-initiatief. Samenwerking met Afrika heeft volgens zowel de regeringsleiders als de Commissie hoge prioriteit. Daarnaast wil de Commissie bilaterale roadmaps overeenkomen met geprioriteerde derde landen met een sterke O&I-basis, waarin een gezamenlijke inzet wordt bepaald.
Context
De Commissie kondigde in het werkprogramma voor 2021 een Mededeling aan over een mondiale aanpak voor onderzoek, innovatie, onderwijs & jeugd. Die laatste twee zijn uiteindelijk niet meegenomen in de strategie. Voor onderwijs is het de bedoeling dat de internationale dimensie wordt meegenomen in een verwachte Europese strategie voor de toekomst van universiteiten, eind dit jaar. In maart opende de Commissie een roadmap over de Global Approach, die volgt op de strategie voor internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie uit 2012 en onder meer richting moet geven aan internationale samenwerking binnen Horizon Europe. Informele gesprekken over de associatie van derde landen aan het Kaderprogramma zijn inmiddels begonnen. Als gevolg van de Brexitdeal neemt het Verenigd Koninkrijk in ieder geval deel als geassocieerd land. De European University Association sprak zich al uit over de Global Approach: volgens hen is wederkerige openheid de basis van internationale samenwerking.
