Er is maar één kenniscommissaris
De tweede Research & Innovation Days bevestigen wat men in Brussel al langer vermoedde: er is maar één Europese Commissaris voor kennis in Brussel: Mariya Gabriel. Tijdens de eerste Europese topconferentie van haar mandaat wist de Bulgaarse Commissaris alle aspecten van het Europese onderzoeks- & innovatiebeleid te combineren, van de toekomst van de European Research Council tot synergieën met regionale fondsen, en van concrete prijsuitreikingen tot abstracte beleidskaders als de Europese onderzoeksruimte. Zelf sprak Gabriel in maar liefst 19 sessies. Wat vertellen de R&I Days over de resterende vier jaren van haar mandaat?
Samen met andere beleidsterreinen
Gabriel zocht gedurende de conferentie nadrukkelijk de verbinding met andere beleidsterreinen, waaronder de Green Deal, digitalisering en gezondheid. Maar liefst acht andere Commissarissen mochten hun opwachting maken. Dit was een slimme zet. Elke Commissaris kreeg namelijk op een presenteerblaadje aangereikt hoe onderzoek & innovatie kunnen bijdragen aan hun eigen doelen. Zo sprak Frans Timmermans, uitvoerend vicepresident voor de Green Deal, met onderzoekers uit de mission boards en de European Innovation Council over klimaatuitdagingen. En Dubravka Šuica, Commissaris voor democratie en demografie, zag de missies als lichtend voorbeeld van burgerbetrokkenheid voor de conferentie over de toekomst van Europa.
Op weg naar een Europese kennisstrategie?
Het meeste concreet is de verbinding met onderwijs. Volgens Gabriel kunnen de nieuwe ambities van de Europese onderzoeks- en onderwijsruimtes niet los van elkaar worden gezien. De Commissie zal ernaar streven om deze samen te voegen tot één Europese kennisstrategie, die de positie van Europa als kenniscontinent moet versterken. Onderwijs en onderzoek delen veel gemeenschappelijke waarden, zoals academische vrijheid, integriteit, openheid en non-discriminatie. Ook streven onderwijs en onderzoek dezelfde twee doelen na, namelijk excellentie en inclusiviteit. En op beide vlakken blijven mobiliteit en brain circulation voor Europa om juridische redenen de grootste uitdagingen, stelde Gabriel, ondanks financiële steun vanuit Erasmus en de Marie Skłodowska-Curie Acties. Opvallend genoeg noemde de Commissaris in dit verband een nieuwe Europese innovatieruimte, zonder op de details in te gaan.
Widening in Europa en daaromheen
Ook de toegang tot het Europese onderzoeksprogramma kwam regelmatig terug. Een “Widening 2.0”-strategie voor het gelijknamige onderdeel in Horizon Europe moet alle innovatie-ecosystemen in Europa met elkaar verbinden, om zo het verschil tussen goed en slecht presterende landen te verkleinen. Lokale ERA-hubs zullen onderzoekers en investeerders met elkaar in contact brengen. Verder mogen landen binnenkort 5% van hun regionale fondsen uitgeven aan excellente onderzoeksprojecten zonder financiering uit Horizon Europe, mits ze een seal of excellence hebben. Een speciale sessie richtte de schijnwerper op de westelijke Balkan en de integratie van deze landen in Europese kennisnetwerken, wat gezien de achtergrond van Gabriel geen grote verrassing is. Oliver Varhelyi, Commissaris voor nabuurschap en uitbreiding, blikte vooruit op de nieuwe strategie voor de regio, en legde daarin de focus op het mkb, kennisoverdracht en investeringen.
Grote rol voor impact in Horizon Europe
Een andere rode draad is impact: hoe kan kennis bijdragen aan de samenleving? Impact zal in Horizon Europe een grotere rol krijgen dan in Horizon 2020, zowel in de selectie en uitvoering van projecten als in de toepassing van resultaten nadien. De Commissie wil meer ruimte geven aan onderzoekers om de meeste impactvolle oplossingen aan te dragen, zonder voor te schrijven wat deze oplossingen moeten zijn. Dezelfde logica ligt ten grondslag aan de opzet van het strategisch plan, de missies en de planning van de partnerschappen. Tegelijkertijd moet de opgedane kennis toegepast worden, zoals de Nederlandse Josefien Groot heeft gedaan. Hiervoor mocht ze de Rising Innovator Prize in ontvangst nemen. Een speciale workshop kondigde een nieuwe valorisatiestrategie aan, die ten vroegst in 2021 zal verschijnen. En de transitie naar Open Science moet samengaan met een verandering in de evaluatie van onderzoekers ten faveure van kwaliteit en interdisciplinariteit.
Excellentie en inclusie
Mariya Gabriel eindigde de conferentie met een gepassioneerde oproep tot verbroedering. Tussen programma’s en beleidskaders, met de Europese universiteiten als voorbeeld. Tussen instrumenten in Horizon Europe, zoals de samenwerking tussen EIC en EIT. En tussen de lidstaten. De Europese Unie heeft geen kans van slagen zolang we de structuurfondsen reserveren voor de EU-13 en Horizon voor de EU-15, zo stelde ze. “Excellentie en inclusie zijn twee kanten van dezelfde medaille. Zonder vooruitgang op beide vlakken, komt de Unie niet vooruit,” besloot de Europese kenniscommissaris.
Context
De Europese Research & Innovation Days zijn de jaarlijkse topconferentie van de Commissie op het gebied van onderzoek en innovatie. In 2019 vonden de eerste R&I Days plaats, die in het teken stonden van het strategisch planningsproces. Door COVID-19 vond de conferentie dit jaar online plaats en alle sessies zijn terug te kijken. Maar liefst 35.091 deelnemers uit 143 landen namen deel aan het driedaagse spektakel. De verste deelnemer bevond zich op 13.304,69 km afstand van Brussel in Tasmanië, het noordoostelijkste puntje van Rusland of de Zuidpool.
