Lidstaten onderling eens
De 27 Europese lidstaten hebben onder het Duitse voorzitterschap een doorbraak kunnen forceren in de onderhandelingen rond het Rule of Law-Mechanisme, en daarmee ook de weg vrijgemaakt voor het meerjarig financieel kader (MFK) 2021-2027 en het bijbehorend herstelfonds. Sinds het politiek akkoord van de Raad en het Europees Parlement van 10 november, wisten de Europese regeringsleiders maar niet tot een consensus te komen. Polen en Hongarije dreigden namelijk in een poging om het voorgestelde Rule of Law-mechanisme, waarbij de ontvangst van EU-subsidies wordt gekoppeld aan de handhaving van de rechtsstaat in de EU-lidstaten, tegen te houden met een veto op het gehele MFK.
Snel aan de slag met MFK, herstelfonds en jaarbegroting 2021
Nu de regeringsleiders eruit zijn, kan er eindelijk werk worden gemaakt van het officiële wetgevingsproces voor het MFK, het herstelfonds NextGenerationEU én de jaarbegroting voor 2021, waarover eerder deze maand een politiek akkoord tussen de Raad en het Parlement werd bereikt. Nadat de Commissie officieel het aangepaste budgetvoorstel voor 2021 aanneemt – dit kan bijvoorbeeld al op 11 december – zal het Parlement tijdens haar plenaire sessie van 14 tot en met 17 december kunnen stemmen over zowel het MFK als de jaarbegroting. De implementatie van het MFK kan dan van start gaan op 1 januari 2021, wanneer de Commissie ook over het 2021-budget zal beschikken. Nog nooit eerder was een begroting zó laat en hoewel er achter de schermen al druk wordt gewerkt aan de verschillende werkprogramma’s, moeten de programma’s zelf ook nog worden goedgekeurd. Zo wordt verwacht dat calls voor Horizon Europe en Erasmus pas vanaf april volgend jaar daadwerkelijk gelanceerd kunnen worden.
Context
Sinds de Europese Commissie in mei 2018 haar eerste voorstel voor de Europese meerjarenbegroting presenteerde, volgden ruim twee jaren van moeizame onderhandelingen. Uiteindelijk publiceerde de Commissie in mei dit jaar een aangepast voorstel, dat beter in moest spelen op de gevolgen van de coronacrisis onder meer door op de kapitaalmarkt leningen aan te gaan voor een herstelfonds. Waar Nederland afgelopen zomer samen met gelijkgezinde landen, zoals Oostenrijk, Denemarken en Zweden, een stevig positie innam en zich hevig verzette tegen een Europese budgetverhoging, werd uiteindelijk in juli een compromis bereikt. Na lastige onderhandelingen met het EP, dat zich inzette voor een budgetverhoging van de Europese kennisprogramma’s, was het uiteindelijk wachten op unanieme goedkeuring van de 27 EU-lidstaten, waarbij Polen en Hongarije dwarsliggers bleken te zijn in hun strijd tegen het Rule of Law-mechanisme. Een kleine twee weken voor het eind van het jaar, werd uiteindelijk alsnog een compromis bereikt.
