Neth-ER > Onderwijs

Subdossier: Europese Universiteiten

Europese Universiteiten-netwerken zijn transnationale verbanden van Europese universiteiten met een gezamenlijke langetermijnstrategie. Het initiatief heeft tot doel om studenten- en personeelsmobiliteit te stimuleren en om bij te dragen aan de kwaliteit, inclusie en het concurrentievermogen van het Europese hoger onderwijs. Het Europese Universiteiten-initiatief is in de laatste jaren van Erasmus+ (2014-2020) als pilot geïntroduceerd en zal een programmaonderdeel worden van het nieuwe Erasmusprogramma (2021-2027).

Ontwikkelingen laatste 3 maanden

De Commissie publiceerde een call met financiële mogelijkheden voor zowel de voortzetting van bestaande allianties als de initiëring van nieuwe allianties. De call beschikt over een recordbudget van 384 miljoen euro.

Het ministerie van OCW maakte bekend Nederlandse onderwijsinstellingen die onderdeel van een Europese Universiteiten-alliantie zijn of in de toekomst worden financieel te gaan ondersteunen. De financiële steun voor nieuwe toetreders is met name gericht op het vergroten van deelname van hbo-instellingen. Minister Dijkgraaf geeft aan dat de verdere uitrol van het initiatief een belangrijke aanjager is van Europese samenwerking in het hoger onderwijs.

De European University Assocation concludeerde dat het initiatief nog steeds veel uitdagingen ondervindt, bijvoorbeeld in de domeinen accreditatie en kwaliteitsborging. Daarom is het volgens hen noodzakelijk voort te bouwen op bestaande beleidskaders zoals de Europese Onderwijsruimte en het Bolognaproces.

Ontstaan: Sorbonne speech en de Europese Onderwijsruimte

Het idee van Europese Universiteiten kwam op de Europese agenda naar aanleiding van de Sorbonne speech van de Franse President Emmanuel Macron in 2017. Hierin riep hij op tot de oprichting van ten minste 20 Europese Universiteiten voor 2024. Hierin gaan universiteiten een verregaande samenwerking aan, met o.a. Europese academische semesters en Europese diploma’s.

Eind 2017 stelde de Europese Commissie voor om een Europese Onderwijsruimte op te richten om onderwijsactiviteiten tussen lidstaten beter op elkaar af te stemmen. In 2018 namen de onderwijsministers Raadsconclusies aan over het oprichten van de Europese Onderwijsruimte. Het initiatief voor Europese Universiteiten is een belangrijk onderdeel hiervan.

De eerste Europese Universiteiten

In juni 2019 maakte de Commissie de selectie voor de eerste pilot bekend. De eerste 17 geselecteerde netwerken zijn in het najaar van 2019 van start gegaan. Vier Nederlandse universiteiten zullen deelnemen aan de eerste pilot: Universiteit van Amsterdam (EPICUR Alliance), Universiteit Maastricht (YUFE), Universiteit Twente (ECIU) en de Universiteit Utrecht (Charm-EU) maken deel uit van de eerste lichting Europese Universiteiten.

Onder de pilot worden verschillende modellen getoetst en is er dan ook veel ruimte voor creativiteit en initiatief van de deelnemende netwerken. Wel moeten de netwerken aan de volgende eisen voldoen:

Er moeten minimaal drie hoger onderwijsinstellingen uit drie verschillende EU lidstaten (of Erasmus+ programmalanden) deelnemen en deze moeten een brede geografische spreiding hebben;
Netwerken moeten een gezamenlijke langetermijnstrategie opzetten, die gericht is op duurzaamheid, excellentie en Europese waarden;
Ze werken naar een ‘inter-university campus’, waarbinnen mobiliteit van studenten, onderzoekers en staff centraal staat, en studenten hun eigen curricula kunnen samenstellen;
Ze moeten een challenge-based aanpak aannemen, waarin studenten, academici en externe partners in interdisciplinaire teams samenwerken aan grote maatschappelijke vraagstukken.

Er volgt nog een tweede pilot ronde in 2020. Daarna wordt het Europese Universiteiteninitiatief een onderdeel van het toekomstige Erasmusprogramma (2021-2027).