Plan ingediend
Het Nederlandse kabinet heeft het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan (HVP) ingediend bij de Commissie. Daarmee hebben alle lidstaten nu een HVP ingediend. Het Nederlandse HVP bestaat uit 28 investeringsplannen en 21 hervormingen en heeft een totaalwaarde van 5,2 miljard euro. Dat is een half miljard hoger dan het beschikbare bedrag van 4,7 miljard euro, dus het definitieve plan dat uitgevoerd gaat worden zal financieel naar beneden worden bijgesteld. Het plan bevat veel raakvlakken met kennisgerelateerde thema’s, zoals de groene transitie, digitale transformatie, toekomstgericht onderwijs en versterking van de publieke gezondheidssector en pandemieparaatheid. De investeringen betreffen enkel reeds begrote maatregelen en uit het coalitieakkoord gedekte uitgaven.
Kennismaatregelen
Waaraan zullen de middelen zoal worden uitgegeven? Op onderzoeksgebied ligt het zwaartepunt rond de groene en digitale transitie. Zo komen waterstof, quantum en kunstmatige intelligentie (AI) prominent naar voren als onderzoeksthema’s. Op onderwijsgebied staat digitalisering ook centraal: er wordt voorzien in een digitaliseringsimpuls van het onderwijs, om het aanbod van online en hybride onderwijs te versterken. Daarnaast zal er een Nationaal Onderwijslab AI worden opgetuigd. Er is tevens aandacht voor vaardighedenontwikkeling, gericht op om- en bijscholingstrajecten. Voor de zorg staat net als in het onderwijs een digitaliseringsimpuls gepland.
Tijdlijn implementatie en voorwaarden
De Commissie zal het Nederlandse HVP binnen twee maanden evalueren, waarna alle lidstaten nog eens goedkeuring moeten verlenen. Daarna zal de Commissie binnen twee maanden de eerste tranche van 13% van het totaalbedrag beschikbaar stellen. Lidstaten kunnen tot en met 2026 twee keer per jaar nieuwe financiering aanvragen, wat de Commissie zal beoordelen alvorens de financiering beschikbaar te stellen. De beoordeling gebeurt aan de hand van de geboekte progressie in het implementeren van beleidshervormingen die worden gedaan met de investeringen. De hervormingen dienen bijvoorbeeld rekening te houden met de landenspecifieke aanbevelingen die in het kader van het Europees Semester gedaan zijn in 2019 en 2020. Het kabinet stelt dat het tevens heeft getracht de landenspecifieke aanbevelingen van 2022 waar mogelijk te incorporeren in het HVP. Alle hervormingen en investeringen uit het HVP moeten uiterlijk aan het eind van 2026 zijn doorgevoerd dan wel uitgegeven.
Context
In de zomer van 2020 werd het Europese herstelfonds opgetuigd als reactie op de zorgwekkende economische situatie die was ontstaan na de coronapandemie. Het herstelfonds biedt lidstaten de mogelijkheid aanspraak te maken op een envelop met geld om het economisch herstel te bevorderen. Daartoe moeten lidstaten een HVP indienen, bestaande uit investeringen en hervormingen, die moeten voldoen aan verschillende soorten thematische voorwaarden. De meerderheid van de lidstaten is al lang en breed onderweg met de implementatie van hun HVP’s, die volgens analyses van de Commissie en Neth-ER fors investeren in kennis. Neth-ER voorzitter Henne Schuwer maande de Nederlandse overheid vorig jaar op te schieten met het indienen van een HVP om zo de aansluiting met andere lidstaten niet te verliezen. Het lange formatieproces voor een nieuwe Nederlandse regering na de verkiezingen van maart 2021 is debet geweest aan de vertraging bij de indiening van het Nederlandse HVP.
