Idee achter U-Multirank
U-Multirank is een aan de EU gelieerde vergelijker. Het achterliggende idee stamt uit 2008 . Tijdens het Frans voorzitterschap pleitte onderwijsminister Valérie Pécresse voor een Europees initiatief als antwoord op de opkomst van commerciële, Angelsaksisch georiënteerde rankings. U-Multirank is een publiek gefinancierd project (onder meer via Eramus+). In tegenstelling tot andere vergelijkers, zit er geen verdienmodel achter U-Multirank. Hierdoor kan U-Multirank objectiever naar prestaties van onderwijsinstellingen kijken. Overigens betekent de EU-connectie niet dat U-Multirank een exclusief Europees project is. In de eerste publicatie van 2014 deden al 74 landen mee en dit aantal groeit elkaar jaar fors, resulterend in 96 landen in 2021 (verdeeld over 6 continenten).
U(niek)-Multirank
“Bij U-Mulitrank bepaal je zelf de manier waarop universiteiten gesorteerd worden. Dat is simpelweg het unieke aan U-Multirank", zegt Frans van Vught, het hoofd van het team achter de ‘ranking’. Met de “U” van jij, en ‘Multi’ van multidimensionaal staat de gebruikerskeuze centraal. Door de naam (U-Multirank) wordt de vergelijker desondanks vaak ten onrechte onder het rijtje van traditionele rankings geschaard. Van Vught en Kaiser benadrukken echter dat ze geen ranking in de traditionele zin van het woord zijn. De grote commerciële rankings (zoals de The Times Higher Education ranking (THE), Academic Ranking of World Universities (ook wel bekend als de Shanhai Ranking) of de QS-ranking stellen doorgaans één beperkte ranglijst op, vaak op basis van banale indicatoren zoals reputatie en referenties in vaktijdschriften. U-Multirank maakt daarentegen gebruik van een set aan indicatoren (in totaal 29) binnen vijf thema’s; (1) onderwijzen en leren, (2) onderzoek, (3) kennisoverdracht, (4) internationale oriëntatie en (5) regionale betrokkenheid. Een recordaantal van bijna 2000 onderwijsinstellingen - de Shanghai Ranking beoordeelt slechts 1000 universiteiten - wordt geëvalueerd en voorzien van een eigen profiel. De gebruiker vergelijkt vervolgens zelf online de hoger onderwijsinstellingen of studieprogramma’s op de gewenste manier. “De user-driven methode is wat U-Multirank onderscheidt van de rest”, stellen van Vught en Kaiser.
“De grootste studentenenquête ter wereld.”
Verzamelen van data
De data die U-Multirank gebruikt is afkomstig uit drie verschillende bronnen, namelijk (1) zelfgerapporteerde data, (2) studentenenquête(s) en (3) bibliometrische en patentgegevens. In Nederland maken ze gebruik van onderwijsdatabases van onder andere DUO en de Nationale Studentenenquête (NSE). Zo zijn ze in staat zoveel mogelijk data te genereren en te combineren in de eerste fase. Voor regio’s waar deze gegevens nog niet beschikbaar zijn, moet U-Mulitrank zelf de data verzamelen. Daarvoor stelt U-Multirank zelf vragenlijsten op voor zowel instellingen, alsook een enquête om in te vullen door hun studenten. De studentenvragenlijst wordt door meer dan 100.000 studenten ingevuld. Daarmee is deze enquête, voor zover van Vught en Kaiser weten, de grootste studentenenquête ter wereld.
Gebruiker vergelijkt
De website van U-Multirank is zo opgezet dat de gebruiker zelf aan de slag kan met de verzamelde data. Handig hiervoor zijn de zogenoemde sunbursts: grafieken die de mogelijkheid bieden om in één oogopslag te zien hoe een instelling op alle 29 vlakken scoort. In de visie van U-Multirank wil de gebruiker onderwijsinstellingen met vergelijkbare profielen vergelijken. Een afweging moet namelijk wel hout snijden. “Het is heel leuk om Hogeschool Zeeland te vergelijken met het Massachusetts Institute of Technology, maar of het heel zinvol is voor een student die een studiekeuze wil maken, is een tweede. Dammen en schermen kun je ook niet met elkaar te vergelijken, het zijn andere takken van sport”, aldus Van Vught en Kaiser.
“Het is heel leuk om Hogeschool in Zeeland te vergelijken met het Massachusetts Institute of Technology, maar of het heel zinvol is voor een student die een studiekeuze wil maken, is een tweede.”
Toekomst van rankings
Rankings blijven, daar zijn van der Vught en Kaiser het over eens. Dat heeft ook te maken met hun ‘cliënten’ [studenten, ouders, red.] die in een alsmaar groeiende informatiewereld rankings nuttig vinden. Bovendien doen hogescholen en universiteiten zelf ook graag mee aan rankings, mits ze hoog scoren. Simpelweg omdat ze hiermee prestige en geld binnenhalen. Die ontwikkeling hoeft volgens van der Vught en Kaiser overigens niet problematisch zo te zijn. “Het hoger onderwijs ontwikkelt zich continu, denk bijvoorbeeld aan de komst van microcredentials. Rankings kunnen in die veranderde wereld, mits zinvol samengesteld, in potentie ook een rol als navigator vervullen door gebruikers aan relevante informatie te helpen. Een aantal EU-koepels, waaronder de European Universities Association uiten steeds meer kritiek op rankings.” Van Vught en Kaiser hopen dan ook dat hun concullega-rankings inzien dat lijsten alleen zinvol zijn als de vergelijking logisch is. Geen ijdele hoop, zo blijkt uit het feit dat de Times Higher Education ranking zich is gaan verbreden met een aparte ‘impact ranking’. Deze ranking werd drie jaar geleden gelanceerd en houdt bij hoe universiteiten zich verhouden tot de Sustainable Development Goals van de VN.
Toekomst van U-Multirank
Ook U-Multirank staat niet stil. Een toekomstige nieuwe functie, gericht op het gebruik door beleidsmakers in het onderwijs, is de zogenaamde ‘benchmarktool’. De tool stelt gebruikers in staat om op een eenvoudige wijze de prestaties van instellingen of zelfs landen te vergelijken en mogelijkerwijs te verbeteren. “Het idee hierachter is dat via U-Multirank instellingen nog meer van elkaar kunnen gaan leren”, aldus Van Vught en Kaiser. Verder mag U-Multirank dan de grootste qua aantal deelnemende instellingen zijn, genoeg is het nog zeker niet. De vergelijker breidt nog ieder jaar uit. Een speerpunt voor de komende jaren is het beter integreren van Zuid-Amerikaanse universiteiten. Een ander speerpunt is de ontwikkeling van nieuwe indicatoren op het gebied van sociale inclusie en duurzaamheid, zoals de nieuwe genderbalans-indicator. Zodoende kunnen er steeds meer mensen profiteren van de nuttige vergelijkingen op het gebied van onderwijs. Allemaal vanzelfsprekend vinden Van Vught en Kaiser, immers: “Democratiseren van rankings. Dat is wat wij doen.”
“Democratiseren van rankings. Dat is wat wij doen.”
Context
In de rubriek ‘Uitgelicht’ neemt Neth-ER u mee voor een blik achter de schermen bij een bijzonder Europees project. Er klinkt de laatste jaren steeds meer kritiek op het ‘ranken’ van universiteiten. Veelgehoorde kritiek is dat vaak alleen het eindresultaat in het oog springt, terwijl een ingewikkelde combinatie van onderliggende indicatoren de posities bepalen. De U-Multirank is een EU-initiatief en -project en positioneert zich als een alternatieve benadering voor traditionele rankings als de The Times Higher Education ranking (THE), Academic Ranking of World Universities (ARWU, ook wel bekend als de Shanhai Ranking) en de QS Ranking. Het komend half jaar zullen de Fransen weer hun pijlen richten op het versterken van het Europese hoger onderwijs, en de verdere uitrol van het Europese Universiteiten-initiatief, wat niet toevallig het paradepaardje van President Macron is. Saillant detail: oud-onderwijsminister Pécresse zal ook kandidaat zijn voor de Franse presidentsverkiezingen in april 2022.
