Groene competenties
Het betrekken van de jeugd in het streven naar een duurzame samenleving staat centraal in een voorstel Raadsaanbeveling ‘Leren voor ecologische duurzaamheid’ van de Commissie. In het voorstel roept de Commissie lidstaten op hoogwaardig en inclusief onderwijs- en opleidingsmogelijkheden over klimaatverandering, biodiversiteit en duurzaamheid te bieden. Ook het opzetten van partnerschappen (bv. met lokale autoriteiten, musea, NGO’s, bedrijven, boerenbedrijven etc.) wordt als een belangrijk speerpunt genoemd. Om dit alles te bevorderen moet meer worden geïnvesteerd in pedagogisch onderzoek naar leren over ecologische duurzaamheid voor alle onderwijs- en opleidingsniveaus. Daarnaast moet duurzaamheid terugkomen in alle pabo-opleidingen en moeten leraren meer mogelijkheden krijgen om zich bij te scholen op het gebied van duurzaamheid. Om het onderwijsveld een handje te helpen heeft de Joint Research Centre een nieuwe ‘European sustainability competence framework’ (afgekort: GreenComp) ontworpen om duiding te geven wat we met duurzaamheid en duurzame competenties bedoelen:
Sustainability means prioritising the needs of all life forms and of the planet by ensuring that human activity does not exceed planetary boundaries
Sustainability competence empowers learners to embody sustainability values, and embrace complex systems, in order to take or request action that restores and maintains ecosystem health and enhances justice, generating visions for sustainable futures.
(JRC, 2022)
Impact zit in monitoren?
De Raadsaanbeveling pleit voor een instellingsbrede benadering voor duurzaamheid, waarin concrete acties worden opgesomd gericht op onderwijssystemen, instellingen, onderwijzers en lerenden. Naast vooral het stimuleren en integreren van groene curricula, wordt vooral het verschil gemaakt door de vele monitoringsvoorstellen die de Commissie in de Raadsaanbeveling doet. Zo worden lidstaten geacht nationale actieplannen op te stellen en deze te monitoren. Daarnaast wordt voorgesteld om de ontwikkeling van groene vaardigheden door hoger onderwijs, afgestudeerden van beroepsonderwijs en -opleiding en jonge onderzoekers te monitoren, bijvoorbeeld via het European graduate tracking initiative. Tot slot wordt ook de voortgang op het gebied van onderwijs voor ecologische duurzaamheid in het kader van rapporten over de Europese onderwijsruimte en de Europese Green Deal gemonitord. Opvallend is ook het voorstel van het belonen van hoger onderwijsinstellingen aan de hand van prestatiebekostiging om duurzaamheid te bevorderen.
EU ondersteuning vooral via Erasmus+
Ecologische duurzaamheid als prioriteit in onderwijsbeleid vraagt ook om meer structurelere financiële ondersteuning op nationaal- en EU-niveau, bijvoorbeeld in de vorm van stages, leerplekken, vrijwilligerswerk, buitenschoolse activiteiten or in andere vormen van informeel leren. Hoewel geen concrete budget implicaties volgen voor zowel de lidstaten als de EU, zien we wel dat in het Erasmus+ werkprogramma 2022 prioriteit wordt verleend aan projecten ter ontwikkeling van groene competenties en vaardigheden, toekomstgerichte curricula en planmatige benaderingen van duurzaamheid door aanbieders van onderwijs. Daarnaast wordt via Erasmus+ en het Europees Solidariteitskorps duurzaamheid ook op andere fronten al gestimuleerd, bijvoorbeeld door het stimuleren van groene Erasmus+ mobiliteit en door duurzame Erasmus+ projectvoorstellen extra punten toe te kennen. Op de nieuwe Europese Onderwijsruimte portal is een apart kopje voor ‘groene onderwijs initiatieven’ toegevoegd, waarop alle laatste EU-ontwikkelingen zijn terug te lezen.
De Onderwijsministers gaan nu aan de slag met het voorstel van de Commissie. Het Frans voorzitterschap heeft al laten weten vóór 30 juni 2022 een akkoord te willen bereiken over de uiteindelijke tekst.
Context
De Commissie heeft in de zomer van 2021 een uitgebreide publieke consultatie gehouden ter voorbereiding van de nieuwe Raadsaanbeveling. De Raadsaanbeveling is een aanvulling van het strategische kader voor de Europese Onderwijsruimte waarin de groene transitie een van de vijf prioriteiten is. Ook onderwijsinstellingen zelf zijn al druk bezig hun curricula te vergroenen, en is de sector vertegenwoordigd via de Europese onderwijscoalitie voor klimaat. Neth-ER organiseerde een webinar over vergroening van Erasmus+ en het nieuwe duurzaamheidscompetentieraamwerk.
