Verlies internationale contacten?
Het voorstel voor de Digital Services Act (DSA) kan ertoe leiden dat onderzoeks- en onderwijsorganisaties Europa mijden. De DSA maakt namelijk niet duidelijk of kennisinstellingen diensten aanbieden die onder ‘digital services’ vallen. Dat schrijft onafhankelijk expert Björn Lundqvist in een studie naar ‘the Digital Services Act and Digital Markets Act and their possible impact on research’. Lundqvist voerde het onderzoek uit in opdracht van DG Research and Innovation (RTD) van de Commissie. Indien de DSA wel toepasbaar is op kennisinstellingen, dan zullen enkele maatregelen in de DSA zo veeleisend zijn dat niet-Europese partijen eieren voor gun geld kiezen, denkt Lundqvist. Europese kennisinstellingen kunnen bovendien hoge kosten tegemoet zien.
Onduidelijkheid alom: sluit kennis uit!
Lundqvist beveelt aan om het kennisveld expliciet uit de sluiten van de DSA. Gezien het feit dat de wetgeving bedoeld is voor ‘economische diensten’ zou dat niet onrechtvaardig zijn, meent de onderzoeker. De Commissie moet de beoogde doelgroep explicieter benoemen in de DSA, en publieke organen – zoals kennisinstellingen – reguleren onder de bestaande Open Data Richtlijn en de Data Governance Act. De online diensten van kennisinstellingen zouden daardoor niet a priori tot de ‘economische diensten’ behoren. Specifieke diensten zouden wel onder de DSA kunnen vallen, als ze worden aangemerkt als ‘economische activiteit’. Verreweg de meeste diensten vallen echter onder de publieke taak van kennisinstellingen, wat een expliciete uitzondering rechtvaardigt, stelt Lundqvist.
Juridische kopzorgen
Al met al concludeert Lundqvist dat de DSA in de huidige vorm het kennisveld een hoop juridische onzekerheid brengt. Indien de DSA inderdaad toepasbaar is op de online platformen van kennisinstellingen, zijn dit een aantal van de belangrijkste gevolgen volgens de studie:
- Kosten & administratie – kennisinstellingen moeten digitale klachtenloketten opzetten en beheren;
- Tijd & expertise – kennisinstellingen moeten gebruikersvoorwaarden (code of conducts) ontwikkelen en de plaatsing van ‘schadelijke content’ monitoren;
- Kennisveiligheid – kennisinstellingen lopen het risico blootgesteld te worden aan "concurrenten" die de status van een "trusted flagger" (een soort onafhankelijk observant van schadelijke content) onrechtmatig gebruiken.
- Toekomst – data van kennisinstellingen die nu nog wordt uitgesloten van de DSA, kan er in de toekomst toch onder vallen. Dat heeft te maken met de opkomst van de data-analysesector die ook steeds meer gebruik zal gaan maken van data afkomstig uit de kennissector, waarna het toch weer onder de regelgeving valt.
Ook goed nieuws
Niet alle informatie zou onder de DSA vallen. Het onderzoek bevestigt dat informatie die kennisinstellingen zelf in een databank opnemen buiten de DSA valt, zoals cijfers, examens, video's, online onderwijs, documenten of papers. De kennisinstelling vervult dan namelijk geen rol als tussenpersoon.
Context
De DSA moet de burger online beter beschermen door meer transparantie en verantwoordingsplicht voor aanbieders van digitale diensten. De DSA richt zich op verstrekkers van digitale ‘tussendiensten’, zoals de clouddiensten van Amazon, Google en Facebook. In april werd er een politiek akkoord bereikt over de definitieve tekst, die vanaf 1 januari 2024 in werking treedt. Het kennisveld uitte meerdere malen haar zorgen over de onduidelijke definities. Universiteitenkoepel LERU putte hoop uit de studie van Lundqvist en verzoekt de Commissie om de begrippen duidelijker af te bakenen.
