Open Science mogelijk slachtoffer van hernieuwde onlineregulering
Onderhandelaars hebben een akkoord bereikt over de DSA en de DMA. Dat maakten het Parlement en de Raad bekend in persberichten. Het doel van deze nieuwe wetgeving is om burgers beter te beschermen door onlinediensten en -platformen te reguleren. De onderzoeks- en onderwijswereld maakt zich nog steeds grote zorgen over de mogelijke negatieve gevolgen die deze verplichtingen hebben voor bijvoorbeeld Open Science. Omdat de definitieve wetteksten nog niet gepubliceerd zijn is er nog geen duidelijkheid of online onderzoeksplatformen, zoals repositories, ook onder de wetgeving vallen. Indien dat het geval is dan wordt het voor repositories lastiger om alle ‘content’ te modereren, wat waarschijnlijk leidt tot minder publicaties. Hierdoor zouden repositories als belangrijke schakels in Open Science infrastructuur onder druk komen te staan.
Grote bedreiging voor kleinschalige instituten
Als er geen algemene uitzondering komt voor onderzoek en onderwijs in de DSA zal iedere organisatie individueel een uitzonderingspositie moeten aanvragen. Zonder een expliciete uitzonderingspositie voor onderzoek en onderwijs in de DSA zal er een enorme administratieve druk komen voor organisaties die repositories onderhouden, zoals universiteitsbibliotheken. Deze capaciteitsproblemen kunnen wellicht zelfs het einde betekenen van repositories van kleinschalig instituten, waarschuwde de Confederation of Open Access Repositories (COAR) al eerder.
Positief nieuws
De DSA en de DMA hebben echter ook voordelen wat onderzoek betreft. Zo moeten grote onlinediensten hun data beschikbaar stellen voor wetenschappelijk onderzoek. Ook krijgen onderzoekers naar online platforms de mogelijkheid om in algoritmes te duiken, die verplicht open gesteld dienen te worden.
Context
De definitieve tekst wordt waarschijnlijk binnen enkele weken gepubliceerd. Uiterlijk op 1 januari 2024 zullen beiden wetgevingen in werking treden. De kern van de DMA en de DSA is een betere positie voor internetgebruikers, extra toezicht op én regels voor de wereldwijd grootste online platforms en meer verantwoordelijkheden voor aanbieders van digitale diensten richting hun gebruikers. De DSA handelt volgens het principe ‘alles wat offline illegaal is, is dat ook online’. De DMA richt zich vooral op de positie van zogenaamde ‘poortwachter’ platformen zoals Facebook en Google. Samen met de Data Act en de Data Governance Act vormen deze Verordeningen een gewichtig onderdeel in de Europese digitale transitie.
