Waakhond voor academische vrijheid
Er moet een onafhankelijke Europese Ombudspersoon komen die de academische vrijheid verdedigt. Dat schrijft The Guild, een vereniging met 21 vooraanstaande Europese onderzoeksuniversiteiten, in een verklaring. Deze Europese waakhond moet snel, onpartijdig en effectief kunnen ingrijpen bij inbreuken op de academische vrijheid, zoals beschreven in de Verklaring van Bonn. Als inbreuk ziet de universiteitenkoepel bijvoorbeeld beperkingen bij het opstellen van onderzoeksvragen. Ook moet de Ombudspersoon erop toezien dat de financiering van fundamenteel onderzoek en onderzoek gestuurd door hedendaagse uitdagingen in evenwicht is.
Slinger schenders op de Bonn
Schenders van academische vrijheid moeten ter verantwoording geroepen kunnen worden op basis van de Verklaring, stelt The Guild. Dit betekent dat de Ombudspersoon naar de acties van zowel ministeries als universiteiten zou kijken. Verder mogen wetenschappelijke inzichten niet worden ondermijnd door politici omdat ze het simpelweg niet eens zijn met de bevindingen. The Guild roept daarom de lidstaten en de Commissie op om ervoor te zorgen dat alle onderzoeksgebieden kunnen worden nagestreefd door onderzoekers en docenten. Academische vrijheid is een kernwaarde van de EU en een kostbaar goed, aldus The Guild.
Context
Er bestaat al een Europese Ombudsman die klachten van Europees wanbeleid kan onderzoeken, maar die beperkt zich niet tot onderzoek. Die Ombudsman startte vorig jaar een onderzoek naar financiering in coronatijd na klachten van MSCA-onderzoekers. De Bonn Verklaring voor vrijheid van wetenschappelijk onderzoek is door de Europese onderzoeksministers opgesteld, net na de mededeling voor de nieuwe Europese Onderzoeksruimte. Het Europees Pact voor onderzoek en innovatie zal de beginselen van de vernieuwde Europese Onderzoeksruimte vermoedelijk verstevigen, waaronder academische vrijheid. Eerder gaven universiteitenkoepels, waaronder The Guild, al aan bezorgd te zijn over dit Pact, omdat conceptteksten te zwak zijn en het Pact een niet-bindend karakter heeft.
