Zwitserland gaat zelf financieringstekorten opvangen die zijn ontstaan als gevolg van het uitblijven van associatie met Horizon Europe. Hierdoor kunnen Zwitserse partners blijven deelnemen aan samenwerkingsprojecten binnen Horizon Europe en komen er alternatieve oplossingen voor individuele Horizon-projecten. De Zwitserse regering benadrukt dat het land wat hen betreft zo snel mogelijk “terugkeert” in Horizon Europe.


Zwitserland niet-geassocieerd met Horizon Europe: dit zijn de gevolgen

Gevolgen voor Zwitsers-Europese samenwerkingsprojecten

Zwitserland gaat zelf de financiële klappen opvangen nu het de status van niet-geassocieerd derde land binnen Horizon Europe heeft. Dat is wat het Zwitserse Staatssecretariaat voor Onderwijs, Onderzoek en Innovatie (SERI) bekend maakt. Dat er voorlopig geen perspectief is op associatie met Horizon is een flinke dreun voor de Zwitserse (en EU-) onderzoekswereld. Daarom springt de overheid in de bres door een vervangend financieringssysteem op te tuigen. Dit financieringssysteem neemt de financiering van de Commissie over en stelt samenwerkingsprojecten waarin Zwitserse partners deelnemen daarmee veilig. Grofweg betekent dit dat twee derde van alle projecten binnen het Horizon-programma toegankelijk blijven voor onderzoekers uit Zwitserland.

Gevolgen voor Zwitserse individuele projecten

Zo lang Zwitserland geen associatiestatus verwerft kunnen Zwitserse onderzoekers en bedrijven niet meedingen naar beurzen van de prestigieuze individuele projecten van de ERC, EIC en de Marie Skłodowska-Curie Actions (MSCA). De Zwitserse aanvragen voor ERC Starting en Consolidator Grants en EIC Accelerator Grants, die vóór juni 2021 zijn ingediend, worden nog geëvalueerd door de Commissie. Indien deze worden goedgekeurd zal het SERI hier de financiering van overnemen. Omdat Zwitserse onderzoekers geen ERC Advanced Grant konden aanvragen, kunnen zij vanaf 1 oktober 2021 voorstellen indienen voor zogenoemde SNSF Advanced Grants bij het Zwitserse Nationale Wetenschapsfonds (SNSF). Ook financiert het SNSF onderzoekers die een ERC-beurs hebben gelieerd aan een Zwitserse instelling. Deze regeling is de eerste keer dat er financiering beschikbaar wordt gesteld voor alternatieve projecten, buiten het Horizon-programma. Ook voor de ERC Starting en Consolidator Grants 2022 zullen er alternatieven worden opgetuigd, als Zwitserland tegen die tijd nog niet geassocieerd zal zijn. Daarnaast biedt het SNSF een alternatief aan voor onderzoekers die een MSCA-beurs hadden willen aanvragen, maar dat nu niet kunnen.

Maatregelen tijdelijk(?)

De federale regering van Zwitserland benadrukt dat de maatregelen tijdelijk zijn en dat Zwitserland wat hen betreft zo snel mogelijk als volwaardige partner terug zal keren in het Horizon-programma. De voorzitter van de koepel van Zwitserse universiteiten liet echter in de media weten te verwachten dat de impasse ten minste twee jaar zal duren. De overgangsregelingen moeten in de winter door het Zwitserse parlement worden goedgekeurd. Ondertussen gaat het SERI financiële richtlijnen opstellen voor de overgangsregeling, die onder meer een maximumsalaris voor onderzoekers zullen voorschrijven en zullen bepalen dat de financiering alleen kosten vergoedt die in Zwitserland gemaakt worden.

Context

Door middel van een associatieverdrag kunnen ook niet EU-landen deelnemen aan Horizon Europe. Meestal gelden voor deze geassocieerde non-EU landen wel strengere eisen dan voor lidstaten. De Commissie hoopt de komende maanden de onderhandelingen over associatie in Horizon Europe met verschillende geïnteresseerde landen af te ronden. Onderzoekers uit deze landen, zoals het Verenigd Koninkrijk dat haar associatiestatus vastlegde in de Brexitdeal, kunnen ondertussen wel alvast voorstellen indienen voor lopende aanvraagrondes. Omdat bredere politieke onderhandelingen tussen de EU en Zwitserland in juni 2021 stuk liepen, heeft het land voorlopig geen perspectief op een associatieverdrag. Dit stuitte ook buiten Zwitserland op kritiek. Zwitserse associatie met Horizon 2020 liet ook even op zich wachten.