Europa gaat de competitie aan
Het is eindelijk daar: het Europese Concurrentiefonds. Als nieuw onderdeel van het volgende Meerjarig Financieel Kader, moet het fonds de hele investeringsreis van een project of technologie kunnen bekostigen: van ontwerpfase tot het opschalen en vermarkten. Hiervoor wil de Commissie een budget van 234,3 miljard euro uittrekken. Het fonds vormt samen met het Innovatiefonds en Horizon Europe het Competitiveness Fund budget. Het ECF combineert verschillende bestaande potjes zoals Digital Europe, EU4Health en het Europees Defensiefonds en draagt zo bij aan de langgekoesterde wens tot versimpeling. Het zal namelijk één single rulebook bevatten voor de subsidieaanvraagprocessen. Het regelboekje is echter nog niet te vinden. Daarnaast zal de Commissie een Strategic Stakeholder Advisory Board opstellen om advies te geven over de koers van het programma.
Vier op een rij
Het fonds is ingericht naar vier strategische prioriteiten:
- Clean transition and decarbonisation;
- Health, biotech, agriculture and bioeconomy;
- Digital transition;
- Defence and space.
Van het totale budget zal 11 miljard euro flexibel worden ingezet. Een deel hiervan zal ook naar vaardighedenontwikkeling gaan. De vier strategische prioriteiten ontvangen respectievelijk 26,2 miljard, 20,4 miljard, 51,5 miljard en 125,2 miljard. Het Clean Transition onderdeel krijgt een top-up van ongeveer 41 miljard via het Innovatiefonds, maar dit gaat om eigen middelen van het Emissions Trade System (ETS). Het Horizon programma is geen integraal onderdeel van het ECF, maar is er wel sterk mee verbonden. Zo dragen de prioriteiten binnen ‘Competitiveness’ in Pijler II dezelfde namen als de prioriteiten van het ECF. Het single rulebook zal meer duidelijkheid moeten verschaffen over de wisselwerking tussen beide programma’s.
Commissie speelt defence
Via het fonds zet de Commissie sterk in op defensie: meer dan de helft van het ECF budget gaat naar het defensieonderdeel. Speciaal voor defensie, richt de Commissie ook een Specifiek Programma voor Defensieonderzoek op binnen het ECF. Hoeveel budget er hiervoor exact wordt vrijgesteld, is niet duidelijk. Ook introduceert de Commissie European Defence Projects of Common Interest, gebaseerd op de al bestaande Important Projects of Common European Interest. Voor dit onderdeel worden er maar liefst twee adviesraden opgesteld: een Space and Defence Advisory Board en een Defence Industrial Advisory Board. In beide gevallen ligt de verantwoordelijkheid voor het aanwijzen van leden voor deze adviesraden bij de lidstaten.
Context
Het Europees Concurrentiefonds is gepresenteerd als onderdeel van het nieuwe meerjarig financieel kader 2028 – 2034. Ursula von der Leyen, president van de Commissie, benoemde het fonds voor het eerst bij haar herverkiezing door het Europees Parlement in juli 2024. In september 2024 bracht Mario Draghi een adviesrapport uit over het Europees concurrentievermogen. Zijn adviezen sluiten aan bij de doelen van het Concurrentiefonds.
