Raad heeft de touwtjes in handen: geen geld voor Horizon
STEP is een feit. Dat blijkt uit het akkoord tussen de Raad en het Parlement over het nieuw op te richten initiatief. STEP bewerkstelligt investeringen in technologieën die voor de toekomst van de EU cruciaal zijn. Denk daarbij aan digitale technologieën zoals halfgeleiders; schone technologieën zoals groene energie en biotechnologieën voor bijvoorbeeld medische toepassingen. De EU maakt hiervoor 1,5 miljard euro extra vrij ten behoeve van het Europees Defensiefonds (EDF). Verder volgt er zoals verwacht geen extra geld voor andere programma’s zoals Horizon Europe of Invest EU. Initieel wilde de Commissie en het Parlement respectievelijk 10 miljard en 13 miljard euro extra vrijmaken. Ook wilde men geld vanuit pijler 2 naar de EIC verschuiven. Na een potje touwtrekken in de trilogen is duidelijk dat de sterkste armen zich in de Raad bevinden.
Verschuivingen binnen Horizon op til
Het uitblijven van extra geld via STEP is de volgende financiële tegenvaller voor de Europese onderzoeksdoelstellingen. Als onderdeel van de herziening van de Europese meerjarenbegroting moet Horizon Europe namelijk 2,1 miljard euro inleveren. Nog niet duidelijk is hoe deze bezuiniging op Horizon vorm zal krijgen. Mogelijk moeten alle onderdelen evenveel inleveren. Het is ook mogelijk dat sommige onderdelen gespaard worden, zoals EIC, ten koste van andere onderdelen.
De next STEP(s)
Via STEP wil Europa haar mondiale concurrentiepositie versterken door gelden uit fondsen als de Structuurfondsen, InvestEU, Horizon Europe, het Innovatiefonds en het RFF, te kanaliseren richting investeringen in kritische technologiegebieden. In het geval van de Structuurfondsen verhoogt STEP de cofinancieringsratio van 85% naar 100%. Dat betekent dat regionale overheden geld uit het cohesiefonds voor 100% kunnen gebruiken voor STEP-projecten, waar zij voorheen 15% uit eigen middelen moesten bekostigen. Lidstaten kunnen al in 2024 projecten indienen en na goedkeuring financieren. In 2025 vindt zowel een tweede projectenronde als de evaluatie van STEP plaats. Het voorgestelde kwaliteitslabel genaamd de ‘Sovereignty Seal’ haalt de eindtekst. Deze moet via het ‘Sovereignty Portal’ de zichtbaarheid van STEP-projecten vergroten.
Context
In de zomer van 2023 stelde de Commissie STEP voor als onderdeel van de herziening van het Meerjarig Financieel Kader (MFK). Hiermee wil Brussel de concurrentiepositie van de EU op het gebied van kritische technologie versterken. In december werd, door toenemende rentedruk, echter duidelijk dat bezuinigen voor onderzoek en innovatie een realistischer verwachtingspatroon bleken. Het is de bedoeling dat STEP een blauwdruk vormt voor een toekomstig volwaardig ‘Soevereiniteitsfonds’. In het voorstel van de Commissie zouden Horizon Europe, InvestEU, het Innovatiefonds en EDF via STEP meer budget krijgen. Uiteindelijk profiteert dus alleen het EDF, wat in lijn is met de groeiende aandacht voor veiligheid en defensie in de EU.
