HERA krijgt onderzoekstaken
De Europese Health Emergency preparedness and Response Authority (HERA) moet Europa voorbereiden op toekomstige pandemieën door lidstaten te coördineren en strategische voorraden aan te leggen. Daarin is ook een rol weggelegd voor onderzoekers, zo stelt de Commissie in haar voorstel voor het nieuwe orgaan. Allereerst moeten onderzoekers bepalen welke ziektes op de loer liggen, zodat HERA weet waarop het zich moet voorbereiden. Begin 2022 moeten er drie bedreigingen geïdentificeerd zijn. De inzichten zullen gedeeld worden via de Health Data Space en de European Open Science Cloud. Een forum met nationale vertegenwoordigers zal HERA van wetenschappelijk advies dienen en kan eventueel een sub-forum met wetenschappers oprichten.
Geavanceerd medisch onderzoek
HERA wil geavanceerd onderzoek naar medische hulpmiddelen financieren (“medical countermeasures”), waaronder diagnose, therapie en vaccins. Daarvoor zal HERA een Europees platform optuigen voor klinische proeven waaraan meerdere onderzoekscentra meewerken, voortbouwend op de ervaringen met VACCELERATE dit voorjaar. Een strategische onderzoeksagenda zal de thematische prioriteiten vastleggen.
Voorbereiden op pandemieën
HERA werkt in twee fases: voorbereidend en crisismodus. Naast onderzoek wil HERA in de voorbereidende fase bijvoorbeeld een minimum aan medische productie in Europa garanderen. Een netwerk van faciliteiten onder de naam ‘EU FAB’ zorgt voor voldoende capaciteit in de vorm van geschoold personeel, infrastructuur en kwaliteitscontrole. Ook stelt de Commissie een Important Project of Common European Interest voor op het gebied van gezondheid (IPCEI). Een IPCEI valt omwille van het algemeen belang niet onder de staatssteunregels, waardoor de Commissie en lidstaten makkelijker kunnen investeren in grensoverschrijdende samenwerking. Het is nog niet bekend of Nederland hieraan deelneemt.
Opschalen in crisis
In geval van nood kunnen de lidstaten in de Raad een crisissituatie uitroepen. Die zou het mogelijk maken om samen materiaal in te kopen. Ook worden dan noodplannen voor onderzoek & innovatie geactiveerd, inclusief bijbehorende financiering. En het EU FAB-netwerk kan direct aan de slag met het maken van noodmaterialen.
50 miljard euro
De Commissie wil tot en met 2027 50 miljard euro uittrekken voor HERA. Daarvan komt 30 miljard van de EU zelf. Het voorstel van de Commissie reserveert meer dan 1,7 miljard uit het cluster gezondheid in Horizon Europe voor HERA – meer dan 20% van het beschikbare budget. Ook EU4Health moet bijna 2,8 van zijn 5,1 miljard euro afstaan. De rest van het bedrag komt uit andere Europese programma’s en het herstelfonds NextGeneration EU. Tenslotte verwacht de Commissie dat lidstaten de komende zeven jaar zelf 20 miljard euro uittrekken voor pandemieën, wat het Europese totaal op 50 brengt.
Hoe nu verder
De Commissie maakt van HERA geen agentschap, zoals het geneesmiddelenbureau (EMA) of het agentschap voor onderzoek (REA), maar een interne dienst, zoals de Europese bureaus voor publicaties en personeelswerving. Dit maakt de oprichting makkelijker, omdat onderhandelen met de Raad en het Parlement niet nodig is. De Raad praat wel mee over de mogelijke crisismaatregelen, omdat hij immers zelf de crisissituatie moet uitroepen.
Context
HERA is de volgende stap in het Europese antwoord op corona en onderdeel van de plannen voor een Europese Gezondheidsunie. HERA bouwt voort op eerdere noodmaatregelen, waaronder onderzoeksfinanciering binnen de HERA incubator en de ontwikkeling van therapieën. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Commissie, kondigde HERA in 2020 aan als Europese evenknie van de Amerikaanse Biomedical Advanced Research and Development Authority. Hoewel onderzoek ontbreekt in de Europese naam, blijkt nu dat HERA wel degelijk ruimte biedt voor onderzoekers.
