Laatste ontwikkelingen

De Concurrentieraad heeft zijn positie over de Startup en Scaleup Strategie aangenomen, waarin het de belangrijke rol van het hoger onderwijs en onderzoek- en technologie-organisaties benadrukt. Deze zijn cruciaal bij de oprichting en groei van startups. Ook onderstreept de Raad het belang van valorisatie en het aantrekken van talent.

Nederland staat dit jaar op de achtste plek in de Global Innovation Index van de World Intellectual Property Organisation. Het scoort goed op gebied van innovatieclusters, creativiteit en betrouwbare universiteitssector. Verbeterpunten zijn te vinden in het onderwijs, investeringsklimaat en energiegebruik.

Volgens de Europese Raad is er dringend meer innovatie nodig voor het concurrentievermogen van de EU. De regeringsleiders willen het Europees investerings- en ondernemingsklimaat verbeteren voor de innovatie- en onderzoekssector. Ze kijken hierbij vooral naar de Europese industrieën, nieuwe technologieën en kleine bedrijven.

Laatst geüpdatet: 19 november 2025

Innovatie Act en Startup & Scaleup Strategie

In de opdrachtbrief aan Ekatarina Zaharieva, commissaris voor startup, onderzoek en innovatie, gaf Ursula von der Leyen aan dat Zaharieva met een Startup & Scaleup Strategy en European Innovation Act moet komen. Beiden zijn gefocust op het verbeteren van de marktcondities voor startups en scaleups.

In mei 2025 publiceerde de Commissie de Startup & Scaleup Strategy, die ook dient als voorgang van de Innovation Act. In deze strategie laat de Commissie weten op welke manieren ze het investeringsklimaat voor startups en scaleups wil verbeteren in Europa. Dit onder andere om betere toegang van industriespelers te verzorgen tot onderzoek- en technologie-infrastructuren. Ook wil het met een Lab to Unicorn initiatief komen om academische instellingen te ondersteunen bij het commercialiseren van hun onderzoek.

Voor de Innovatie Act opende de Commissie in juli 2025 een call for evidence en publieke consultatie. Hieruit blijkt dat de Commissie onder andere nadenkt over financiering met intellectuele eigendomsrechten als onderpand (IE-onderpandfinanciering en het beter ondersteunen van onderzoeksorganisaties bij de commercialisatie van hun onderzoek. De Act wordt in het eerste kwartaal van 2026 verwacht.

Innovatie in Horizon Europe

Horizon Europe bouwt voort op Horizon 2020 en heeft veel onderdelen overgenomen. Net als zijn voorganger kent Horizon Europe een structuur van drie pijlers, ondersteund door een deel beleidsmaatregelen. Pijler 3 heet ‘Innovative Europe’ en ontvangt 13,6 miljard euro. Een groot deel van dit budget gaat naar de nieuwe European Innovation Council (EIC), die baanbrekende innovatie financiert. De andere twee instrumenten zijn het European Institute for Innovation and Technology (EIT) en European Innovation Ecosystems (EIE).  

• De EIC is een instrument om het innovatielandschap in Europa versterken en heeft als doel baanbrekende innovatieprojecten te ondersteunen en deze sneller naar de markt te brengen. 
• Het EIT heeft eveneens het doel om de innovatiecapaciteiten binnen de EU te verbeteren door samenwerkingen tussen hogeronderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en het bedrijfsleven te stimuleren en te faciliteren.

• De EIE richt zich op het bouwen van samenhangende, inclusieve innovatie ecosystemen in heel Europa. Verder stimuleert de EIE duurzame bedrijfsgroei met een hoge maatschappelijke waarde. Als laatste ondersteunt de EIE MKB om hun capaciteit en productiviteit op het gebied van onderzoek en innovatie (O&I) te vergroten en zich met succes in mondiale waardeketens en nieuwe markten te integreren.

Nieuwe Europese Innovatieagenda

In 2020 begon Mariya Gabriel, Commissaris voor onder andere onderzoek & innovatie, te hinten op een European Innovation Area, wat uiteindelijk de innovatieagenda is geworden. Met de Europese Innovatieagenda, gepresenteerd op 5 juli 2022, beoogt de Commissie een nieuwe push voor innovatie en met name vooroplopen met nieuwe deep tech start-ups. De innovatieagenda kent vijf pijlers:

1. Vergemakkelijken toegang (private) financiering deep tech start-ups en scale-ups
2. Verbeteren experiment- en testfaciliteiten
3. Stimuleren van innovatie in de regio via innovatie-ecosystemen
4. Beter aantrekken en behouden van talent
5. Stroomlijnen van regelgeving en beleid

Een overstijgende prioriteit binnen de innovatieagenda is het promoten van diversiteit en gendergelijkheid.

Innovatie in overige EU programma’s

Structuurfonds 2021 – 2027

Nederlandse regio’s krijgen de komende jaren twee miljard euro van de EU voor vergroening, innovatie en inclusiviteit. Dat blijkt uit de partnerschapsovereenkomst voor de Europese structuurfondsen 2021-2027. 310 miljoen hiervan gaat naar innovatie in het mkb en valorisatie in ecosystemen.

Zie ook dossier Structuurfondsen 2021 – 2027

Green Deal

Binnen de Green Deal zijn onderwijs, onderzoek en innovatie essentiële elementen om de klimaatdoelen te bereiken. Om de klimaatdoelen te halen legt de Green Deal hierbij de nadruk op experimenten in onderzoeks- en innovatiebeleid, de ontwikkeling van innovatie-waardenketens door middel van de grootschalige ontwikkeling en inzet van nieuwe technologieën, samenwerking tussen EIT KIC’s, hogeronderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en bedrijven voor maximale impact en financiering van veelbelovende start ups.

Zie ook dossier Green Deal

Erasmus+ Centres of Vocational Excellence

Centres of Vocational Excellence (CoVE) zijn gericht op een innovatieve aanpak voor de modernisering van het beroepsonderwijs. Het zijn partnerschappen tussen beroepsonderwijsinstellingen, bedrijven en andere organisaties, met als doel om sterkere lokale en regionale verbindingen te leggen. Zo richten de partnerschappen zich op het aanleren van vaardigheden die aansluiten bij de behoeften van de regio. 

Zie ook dossier Centres of Vocational Excellence