Dossier: Green Deal

De Green Deal is het plan van de Europese Commissie om van Europa in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken. Deze ambitie moet hand in hand gaan met de groei van een eerlijke, welvarende samenleving en een concurrerende economie. De Green Deal is zodoende een groeistrategie. In december 2019 is de Green Deal door de Commissie gepresenteerd. De ambities van de Green Deal zijn vastgelegd in de Europese klimaatwet, wat ervoor moet zorgen dat dat de Green Deal ambities worden ondersteund met accurate wetgeving. De klimaatwet bevat ook de tussentijdse doelstelling om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, het zogenoemde fit for 55-pakket. De Green Deal valt onder de verantwoordelijkheid van Commissaris Frans Timmermans.


Laatste ontwikkelingen

Voor de hernieuwbare energiesector gaat er een Pact for Skills van start. Binnen dit domein wil de Commissie er voor zorgen dat carrièrepaden verbeteren en aantrekkelijker worden, om voldoende arbeidskrachten te genereren. Het Pact richt zich op het verbeteren van technische vaardigheden, die vereist zijn voor een succesvolle energietransitie. Ook dient dit Pact de onderlinge uitwisseling van kennis en ervaringen tussen betrokken nationale autoriteiten, onderwijsinstellingen (met name het mbo) en de sector te vergemakkelijken.

De European University Association (EUA), Science Europe en CESAER vragen om een voorzichtige toepassing van het ‘Do No Significant Harm’-principe (DNSH) in Horizon Europe, blijkt uit een gezamenlijk statement. De koepelorganisaties staan achter de milieudoelstellingen van DNSH, maar spreken zich uit tegen de onvoorwaardelijke invoering van het principe. De koepels vrezen dat het principe anders wordt toegepast op alle vormen van onderzoek, zoals het fundamentele onderzoek in pijler één. Dit zou onderzoekers hinderen bij het uitvoeren van bepaalde fundamentele onderzoeken. Invoering van DNSH leidt daarnaast tot extra administratieve lasten en meer complexiteit van projectaanvragen- en uitvoering voor onderzoekers , aldus de koepels.


Belang voor het kennisveld

Binnen de Green Deal zijn onderwijs, onderzoek en innovatie essentiële elementen om de klimaatdoelen te bereiken. De Commissie kondigt in de Green Deal de volgende acties aan op het gebied van onderwijs, wetenschap en innovatie:

  • Onderwijs: bij- en omscholing van toekomstige en huidige werknemers; het
    opzetten van een Europees competentieraamwerk voor de ontwikkeling van kennis en vaardigheden met betrekking tot klimaatverandering; de ontwikkeling van een Europees netwerk voor uitwisselen ervaringen leraren omtrent duurzaamheidsactiviteiten en financiering voor de renovatie van school- en ziekenhuisgebouwen.
  • Onderzoek en innovatie: aanmoediging van open data en een multidisciplinaire aanpak; een nadruk op experiment in onderzoeks- en innovatiebeleid; ontwikkeling van innovatie-waardenketens door middel van de grootschalige ontwikkeling en inzet van nieuwe technologieën; samenwerking tussen EIT KIC’s, hogeronderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en bedrijven voor maximale impact en; financiering van veelbelovende start ups.

De acties op het gebied van onderwijs, onderzoek en innovatie hebben zich al verder uitgewerkt naar concrete ontwikkelingen. Zo heeft de Commissie in haar voorstel voor het nieuwe werkprogramma van de EIC een eenmalige Green Deal Call ter waarde van 350 miljoen euro in het kader van Horizon 2020 geïntroduceerd. Een groot deel van het bedrag richt zich op de EIC accelerator, welke start-ups en MKB ondersteunt bij het ontwikkelen en opschalen van baanbrekende innovaties. Daarnaast wordt in toenemende mate gesproken over de mogelijkheden van duurzame mobiliteit binnen de onderzoeks- en onderwijsprogramma’s, zoals het vergroenen van Eramus+ met goedkopere treintickets.
 

Bekostiging van de Green Deal: Het Green Deal Investeringsplan

Het Green Deal Investeringsplan (EGDIP) is het investeringsplan voor de Green Deal. Via het EGDIP wil de Commissie één biljoen euro aan duurzame investeringen mobiliseren om de ambitieuze doelen te voltooien. Het EGDIP wordt grotendeels gefinancierd  uit de EU begroting. De financiële middelen van de Commissie worden uit het Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2014-2020 en het MFK 2021-2027 gehaald. Het overige deel van het bedrag dient te komen vanuit publieke en private investeringen. De Commissie ontwikkelt prikkels die deze investeringen aantrekkelijker maken. Het Green Deal investeringsplan - om de ambities financieel mogelijk te maken- valt onder de verantwoordelijkheid van Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter voor een economie die werkt voor mensen.
 

Just Transition Mechanisme en Just Transition Fonds

Om te voorkomen dat sommige regio’s en sectoren hard worden geraakt door de transitie naar een groene economie, is het Just Transition Mechanisme (JTM) in het leven geroepen. Via dit mechanisme worden regio’s en sectoren die het meest worden geraakt door de transitie naar een groene economie financieel met ten minste €100 miljard euro gesteund. Het Just Transition Fonds (JTF) maakt onderdeel uit van het JTM. Investeringen uit het JTF worden ingezet op het gebied van onderzoek & innovatie; technologie & infrastructuur voor betaalbare schone energie; en omscholing en bijscholing van werknemers. Op die manier draagt het JTF bij aan het doel van het JTM om steun te bieden aan regio’s die economisch meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en bij de ontwikkeling van vaardigheden die aansluiten op de arbeidsmarkt. Nederland heeft recht op 623 miljoen euro vanuit het JTF. Als het aan de Commissie ligt ontvangt de provincie Groningen het grootste gedeelte van deze investeringen.  
 

Belangrijkste ontwikkelingen sinds de Green Deal presentatie

Laatste update: 28-08-2023

lees meer

Meest gelezen artikelen