Ontwikkelingen laatste drie maanden

In september nam het Parlement het rapport van Tom Berendsen aan over het geüpdatete industriebeleid van de EU. De rol van onderwijs, onderzoek en innovatie wordt stevig benadrukt. 
 
De ITRE-commissie in het Parlement is druk bezig met haar rapporten over de Chips Act. Daar wordt in februari plenair over gestemd. De financiering van de Chips Act is een discussiepunt; het Parlement wil extra budget en is tegen afdrachten uit Horizon die ten koste gaan van andere prioriteiten. Dat is in lijn met de input die namens Neth-ER is meegegeven aan schaduwrapporteur Bart Groothuis. De Commissie lanceerde ondertussen een consultatie over ervaringen met de productie en het gebruik van chips. Een andere consultatie die werd gelanceerd dient ter input op de in de State of the Union aangekondigde Critical Raw Materials Act. Met deze Act wil de Commissie de voorziening van kritieke grondstoffen verzekeren, daarmee de groene – en digitale transitie verwezenlijken, en onderzoek en innovatie ondersteunen op het gebied van deze grondstoffen. 
 
Verder aangekondigde initiatieven uit de State of the Union die raken aan industriebeleid zijn de oprichting van een Europese Waterstofbank, meer geld voor Important Projects of Common European Interest (IPCEI), en de oprichting van een European Sovereignty Fund, om de industriële capaciteit van de EU te versterken. Daarnaast staat een herziening van fiscale regels op de rol, waarmee er meer mogelijkheden komen voor lidstaten om strategische publieke investeringen te doen. In het werkprogramma 2023 werd Europese regelgeving aangekondigd om hyperloops in de toekomst mogelijk te maken. 

De Commissie ging akkoord met een nieuwe IPCEI rond waterstof, waarmee 5,2 miljard euro in onderzoek en innovatie rond infrastructuur en industriële toepassingen van waterstoftechnologie wordt geïnvesteerd. Nederland is één van de dertien landen die meedoet. Acht Nederlandse bedrijven mogen de staatsfinanciering ontvangen. 

De Commissie keurde ook bijgewerkte staatssteunregels voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie goed.

Cedefop concludeerde dat hoewel tijdens de pandemie het aantal aangeboden leerwerkplekken tijdelijk sterk daalde, de deelname aan stageregelingen door bedrijven stabiel bleef in Europa.  

Belang voor het kennisveld

De industriestrategie van 2021 betreft een update van de strategie die werd gepubliceerd in maart 2020. Die update was nodig in verband met de coronapandemie. De strategie is eigenlijk ook een industriële innovatiestrategie, zo stelt de Commissie. Zonder innovatie kan de industrie niet concurreren op het wereldtoneel, noch de benodigde vergroening- en digitaliseringsslag maken. De industriestrategie verbindt programma’s voor industrie, interne markt, onderzoek & innovatie, digitalisering en milieu. Door middel van innovatie en technologische ontwikkeling zal de EU een wereldleider moeten worden in belangrijke nieuwe sectoren, zoals sleuteltechnologieën.

Om de ambities ten uitvoer te brengen is een belangrijke rol weggelegd voor het kennisveld. Een groot onderdeel van de strategie richt zich op het versterken van de ecosystemen in het algemeen, omdat cruciale industriële activiteiten zich vaak concentreren op één plek. Via ecosystemen worden belangrijke spelers uit waardenketens gecentraliseerd, zoals bedrijven, onderzoeksinstellingen en opleidingscentra. Place-based innovation and experimentation moet het mkb en de bevolking uit Europese regio’s beter betrekken bij deze ecosystemen. Binnen het Industrial Forum, waarin bedrijven, sociale partners, lidstaten én kennisinstellingen vertegenwoordigd zijn, wordt er gepraat  over de risico’s en behoeftes van industriële ecosystemen.

Tevens worden sectoren gevraagd om industriële allianties te vormen, waaronder waterstof, digitale clouds en grondstoffen. De actieplannen voor deze allianties wil de Commissie ondersteunen met partnerschappen in Horizon Europe. Andere punten die worden genoemd in de strategie zijn de Important Projects of Common European Interest (IPCEI’s), grensoverschrijdende Europese projecten waarmee lidstaten niet belemmerd door staatssteunregelgeving investeren in onderzoek en innovatie daar waar dit niet door de markt alleen kan gebeuren en de nieuwe Pacts for Skills die het proces van om- en bijscholen in goede banen moet leiden. Ook wil de Commissie extra letten op het aantal vrouwen dat een STEM-opleiding volgt (Science, Technology, Engineering and Mathematics), passend bij de nieuwe gendergelijkheidstrategie en de update van het Digital Education Action Plan.

Voorafgaand aan het nieuwe plannen op het gebied van defensie en ruimtevaart lanceerde de Commissie in februari 2021een actieplan gericht op de synergiën tussen de civiele-, defensie- en ruimtevaartindustrie.

Geüpdatet op: 07/11/2022