Europees plan voor krimpregio’s
De EU lanceert een nieuw ‘Talent Booster Mechanism’ om krimpregio’s in Europa te helpen met het trainen, behouden en aantrekken van jong talent. Het mechanisme wordt gefinancierd vanuit de structuurfondsen en maakt deel uit van een nieuwe Europese aanpak voor krimpregio’s met de titel ‘Harnessing talent in Europe’s regions’. Het plan is het eerste sleutelinitiatief van de Commissie dat bijdraagt aan het Europese Jaar van Vaardigheden.
Deze regio’s komen in aanmerking
De aanleiding voor het plan is de demografische transitie in Europa en de bijbehorende uitdagingen, blijkt uit een bijbehorend rapport. De vergrijzing van het continent leidt in sommige regio’s tot een zogenaamde talent development trap, waarbij door migratie het aandeel werkenden en hogeropgeleiden in de bevolking sterk afneemt. Een regionale overheid verliest daardoor de belastinginkomsten waarmee ze de problemen kunnen aanpakken. De Commissie vreest dat dit zal leiden tot grotere territoriale ongelijkheden. In totaal gaat het om 82 regio’s uit 16 lidstaten. Hoewel Nederland ook krimpregio’s kent zijn de problemen niet zo groot als elders. Andere landen waar geen regio gebruik kan maken van het nieuwe mechanisme zijn België, Denemarken, Zweden, Oostenrijk en Ierland. Dat geen Nederlandse regio deelneemt is eigenlijk een goed teken, omdat het aangeeft dat Nederlandse regio’s volgens de analyse van de Commissie zich niet in een development trap bevinden of het risico lopen om hierin te belanden.
De plannen in het mechanisme
De grootste vernieuwing van het plan van de Commissie is de lancering van het Talent Booster Mechanism. Dit mechanisme is gefinancierd uit de structuurfondsen en bestaat uit acht pijlers:
- Een pilot zal krimpregio’s helpen bij het ontwikkelen en uitvoeren van strategieën om talentvolle werkers op te leiden, aan te trekken en vast te houden. Proefregio’s voor de pilot worden geselecteerd uit een open call.
- Een initiatief rond ‘Slimme aanpassingen van regio’s aan de demografische transitie’ zal plaatsvinden in regio’s met een hoog vertrekpercentage van jongeren. Ook hier worden proefregio’s geselecteerd uit een open call.
- Het instrument voor technische ondersteuning zal lidstaten ondersteunen bij nationale en lokale hervormingen.
- Structuurfondsen zullen de innovatie voor hooggekwalificeerde banen stimuleren, met name via de interregionale innovatie-investeringen.
- Het European Urban Initiative lanceert een call over plaatsgebonden oplossingen voor het trainen, behouden en aantrekken van jong talent in krimpende steden.
- Er komt één webpagina voor alle EU-initiatieven rond de ontwikkeling van talent.
- Regio’s kunnen werkgroepen opzetten voor het uitwisselen van ervaringen
- De Commissie wil de analytische kennis die nodig is om regionale ontwikkeling en migratie te ondersteunen verder ontwikkelen.
Verdere plannen op het gebied van innovatie
Naast het Talent Booster Mechanism, zullen ook bestaande programma's bijdragen aan de doelen van het plan, zonder dat er grote wijzigingen nodig zijn. Structuurfondsen bouwen al langer aan innovatieve en competitieve regio’s. Zo benoemt de Mededeling bijvoorbeeld hoe Interreg-programma’s bijdragen aan het aantrekkelijker maken van krimpende grensregio’s. Onder Horizon Europe kunnen onderzoekers Marie Curie-beurzen ontvangen uit het wideningprogramma, de zogenaamde ERA fellowships. Daarnaast zal de faciliteit voor beleidsondersteuning van Horizon de werking van O&I-systemen van sommige lidstaten verbeteren waardoor talent minder snel over de grens vertrekt. Ook Nederlandse regio’s hebben de afgelopen jaren voordeel gehaald uit de structuurfondsen en zullen dat ook blijven doen, ondanks dat ze buiten het Talent Booster Mechanism vallen. Zo investeert de regio Noord-Nederland binnen het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling vanwege ontgroening en vergrijzing in de arbeidsproductiviteit via innovatie.
Opleiden en aantrekken van talent
Voor de opleiding van talent kijkt de Commissie naar lopende initiatieven zoals de European Innovation Agenda, het European Institute of Innovation and Technology (EIT) en de Centres of Vocational Excellence (CoVE). Met name het EIT Deep Tech Talent Initiative zal onder andere met behulp van de CoVE’s regionale technische innovatievalleien opzetten, wat hoger opgeleid talent met innovatief vakmanschap moet aantrekken. De Erasmus+ allianties voor innovatie zullen de ontwikkeling van ondernemingsvaardigheden ondersteunen, met name op het gebied van technologie. Dit zal jonge studenten helpen om hun ideeën om te zetten in ondernemingen, zoals aangekondigd in de Europese strategie voor hogeronderwijsinstellingen. Tenslotte verwijst de Commissie naar het aantrekken van internationaal talent, bijvoorbeeld via een speciaal visum. Dit is overigens ook een van de speerpunten van het Europees Jaar van Vaardigheden.
Context
Het cohesiebeleid is samen met de landbouw de grootste post op de Europese begroting. Het is bedoeld om de verschillen tussen de Europese regio’s te verkleinen en regionale ontwikkeling te stimuleren. Nederlandse regio’s krijgen de komende jaren twee miljard euro uit deze fondsen voor vergroening, innovatie en inclusie. Het nieuwe plan van de Commissie zou eigenlijk afgelopen december uitkomen, maar door het uitstel sluit het nu goed aan op het Europese Jaar van Vaardigheden.
Mede geschreven door Laura de Boer.
