Neth-ER > Overige thema's

Dossier: Europees semester

Het Europees semester coördineert sinds 2010 het economisch beleid in de lidstaten. Elk jaar maakt de Commissie per land een uitgebreide analyse van de plannen voor budgettaire, economische en structurele hervormingen en doet landspecifieke aanbevelingen. Daarbij kijkt de Commissie of de lidstaten voldoende voortgang hebben geboekt met het realiseren van de doelstellingen in de Europa 2020 strategie.

Laatste ontwikkelingen

In de landenspecifieke aanbevelingen voor 2023 beveelt de Commissie Nederland aan te investeren in om- en bijscholing en onbenut arbeidspotentieel beter te in te zetten. Om de groene en digitale transitie te stimuleren, adviseert de Commissie ook nationale overheidsinvesteringen te blijven doen, onder meer via het nationale herstel- en veerkrachtplan.

Laatste update: 28 augustus 2023

Vijf doelstellingen voor 2020

In 2010 hebben alle lidstaten zich gecommitteerd aan de Europa 2020 strategie. De EU wil door middel van deze strategie in 2020 uitgroeien tot een slimme, duurzame en inclusieve economie in een snel veranderende wereld. De strategie bevat vijf ambitieuze doelstellingen op het gebied van onderzoek & ontwikkeling, onderwijs, werkgelegenheid, klimaat/energie en armoede. Zo is afgesproken dat in 2020 de EU 3% van haar bnp besteedt aan onderzoek & ontwikkeling en dat minstens 40% van de 30 tot 34-jarigen hoger onderwijs heeft gevolgd.

Monitoren van Europa 2020

De doelstellingen kunnen alleen behaald worden als de lidstaten zich nationaal inspannen. Om dit te kunnen realiseren heeft de EU besloten om een jaarlijkse cyclus van economische beleidscoördinatie te ontwikkelen: het Europees semester. Elk jaar doet de Commissie landspecifieke aanbevelingen op basis van een gedetailleerde analyse van de plannen voor hervormingen in de EU-landen. Daarbij gaat het om drie thema’s, namelijk structurele hervormingen in het kader van Europa 2020, gezonde overheidsfinanciën (geen buitensporige staatsschulden) en macro-economisch evenwicht in de EU.

Fases in het Europees semester

De cyclus van het Europees semester volgt elk jaar hetzelfde stramien:

Voorbereidende fase: november- februari
De voorbereidende fase start in november met de jaarlijkse groeianalyse. Hierin schetst de Commissie de meest urgente economische en sociale prioriteiten in de Europese Unie voor het komende jaar. Het gaat daarbij om de overkoepelende thema's die de EU als geheel aangaan. Deze fase wordt daarom ook wel de Europese fase genoemd.
Landspecifieke fase: maart-juli
De nationale fase gaat van start wanneer de Commissie begin maart landspecifieke rapporten presenteert. In dit rapport doet de Commissie per land een diepgaande analyse van de uitdagingen voor de nationale economie, arbeidsmarkt, overheidsfinanciën, etc. In reactie moeten de lidstaten in april een nationale hervormingsstrategie indienen. Vervolgens stelt de Commissie op basis van die strategieën, haar rapport en de prioriteiten van de jaarlijkse groeianalyse landspecifieke aanbevelingen op, waarin zij een op maat gesneden beleidsadvies aan de lidstaten voorstelt. De landspecifieke aanbevelingen worden door de Raad van Ministers in juni aangenomen en door de Europese Raad bekrachtigd.
Landen stellen begrotingen op: juli-november
Tijdens de tweede helft van het jaar (het “nationaal semester”), houden lidstaten rekening met de aanbevelingen bij het opstellen van de begroting voor het komende jaar. Half oktober moeten de lidstaten de nationale ontwerpbegrotingen bij de Commissie en bij de Eurogroep hebben ingediend, voordat ze aan het einde van het jaar in de nationale parlementen goedgekeurd worden. Er wordt van de lidstaten verwacht dat zij de aanbevelingen omzetten in de praktijk, en tijdens het volgende Europees Semester zal men hierop geëvalueerd worden.

Aan het einde van het jaar begint de cyclus opnieuw met de groeianalyse.

Aanbevelingen Nederland

Nederland doet het doorgaans goed in de analyses van de Commissie, maar ieder jaar komen dezelfde verbeterpunten terug. Zo scoort Nederland goed op onderwijsresultaten en academische prestaties en eindigt hoog in internationale rankings op dit gebied. Daarentegen blijft Nederland achter op de EU2020-doelstelling om minimaal 3% van het bbp in onderzoek & innovatie (O&O) te investeren. Bovendien wordt relatief veel van de Nederlandse O&O gefinancierd door investeringen fiscaal aftrekbaar te maken, in plaats van door directe investeringen door de overheid. Ook de Nederlandse hypotheekrenteaftrek, huizenmarkt en deelname van vrouwen aan de arbeidsmarkt komen er in vergelijking met de rest van Europa bekaaid vanaf.

Steeds meer ballen in de kerstboom

De manier van werken binnen het Europees semester is de Commissie en de lidstaten goed bevallen en bestrijkt inmiddels veel meer thema’s dan oorspronkelijk was voorzien. Zo vormen de twaalf indicatoren uit de European Pillar of Social Rights sinds 2017 onderdeel van het Europees semester. Maar ook buiten het semester past men de methode van regelmatig vergelijken en beoordelen toe. Elke twee jaar analyseert de Commissie bijvoorbeeld de nationale gezondheidssystem in samenwerking met de OESO (State of Health in the EU). Op kennisgebied monitort de Commissie sinds 2013 elke twee jaar de vooruitgang van de Europese Onderzoeksruimte in haar ERA Progress Reports en sinds 2012 elk jaar het onderwijs- en opleidingsbeleid in de Education and Training Monitor.