Laatste ontwikkelingen

Het woord ‘onderwijs’ valt niet terug te vinden onder de titels voor de beoogde nieuwe commissarissen. Uit de missiebrieven blijkt dat het onderwerp onder de hoede van de uitvoerend vicevoorzitter voor mensen, vaardigheden en paraatheid zal vallen, Roxana Mînzatu.

Laatst geüpdatet: 14 oktober 2024

Hogeronderwijssamenwerking in Europa

Onderwijs, en dus ook hoger onderwijs, is een nationale bevoegdheid waardoor de EU geen bindende wetgeving kan opleggen op dit onderwerp. Wel zoeken de Europese landen manieren om samen te werken op onderwijs. Voor het hoger onderwijs gebeurt dit onder andere door:

1. Het Bologna proces – de Europese Hogeronderwijsruimte
2. Het Europese Universiteiten Initiatief
3. Het Europees studiepuntensysteem (ECTS)

Het joint European degree-pakket

In maart 2024 presenteert de Commissie het lang verwachte hogeronderwijspakket of joint European degree-pakket. Het pakket bestaat uit drie onderdelen:

1. Blauwdruk voor een Europees diploma
2. Voorstel voor een Raadsaanbeveling inzake een Europees kwaliteitszorg- en erkenningsysteem voor hogeronderwijs
3. Voorstel voor een Raadsaanbeveling inzake aantrekkelijke carrières in het hoger onderwijs

De Commissie ziet een Europees diploma als een nieuw soort diploma die wordt toegekend na het vervolledigen van een transnationaal bachelor-, master of doctoraatsprogramma. Het diploma moet gezamenlijk en op vrijwillige worden uitgereikt door een groep van minstens twee HO-instellingen in Europa en gebaseerd zijn op een set gemeenschappelijke criteria die bepaald zijn op het Europese niveau. Het diploma moet ook overal in de EU automatisch erkend worden.

De Commissie voorziet twee opties:

1. Een volledig Europees diploma: Dit is een nieuwe soort kwalificatie die kan worden uitgereikt door meerdere HO-instellingen in verschillende landen of door een Europese juridische entiteit opgezet door verschillende universiteiten. Studenten ontvangen in dit geval een ‘Europees diploma’. Het Europees diploma zou moeten worden vastgelegd in nationale wetgeving.
2. Een ‘voorbereidend’ Europees label: Deze kan gegeven worden aan joint degree programma’s dat aan de Europese vereisten doen. Studenten ontvangen dan een Europees label certificaat naast hun joint degree. De Commissie beschrijft het label als een impactvolle of krachtige branding. Het zou een eerste stap zijn, indien het volledig implementeren van een Europees diploma nog ‘te vroeg is’.

De twee voorstellen voor Raadsaanbevelingen dienen de blauwdruk te ondersteunen. Zo de Raadsaanbeveling voor een Europees systeem voor kwaliteitszorg en erkenning in het hoger onderwijs bijdragen aan automatische erkenning van kwalificaties en buitenlandse leerervaringen. Het initiatief voor een Raadsaanbeveling betreffende aantrekkelijke en duurzame loopbanen in het hoger onderwijs heeft tot doel de aantrekkelijkheid van loopbanen in het hoger onderwijs te verbeteren en duurzame arbeidsvoorwaarden te bevorderen voor zowel academisch personeel als professionele ondersteunende medewerkers. De aanbeveling is een aanvulling op de eerder aangenomen Raadsaanbeveling voor behoud en aantrekken van onderzoekers.

Het pakket dient nog goed gekeurd te worden door de Europese onderwijsministers vooraleer er echte stappen gezet kunnen worden.

De weg naar een Europees diploma

De Commissie bracht in 2022 voor de eerste keer het idee van een ‘Europees diploma’ naar voren in haar Europese strategie voor hoger onderwijs. Hierbij zegt de Commissie dat het tegen mid-2024 wil werken naar onder andere een Europees diploma en een wettelijk statuut voor hogeronderwijsallianties. Volgens een rapport van het Directoraat Generaal voor Onderwijs en Cultuur van de Commissie (DG EAC) zou het Europees diploma een oplossing bieden voor vele uitdagingen waar hogeronderwijsinstellingen tegen aanstoten, zoals kwaliteitsborging. De Europese onderwijsministers reageerden dat ze graag pilots zouden zien voor beide initiatieven. In juni in hetzelfde jaar werden deze pilots gelanceerd en in februari 2023 maakt de Commissie bekend welke voorstellen ze hebben geselecteerd. De Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Maastricht mochten beiden experimenteren met een Europees diploma. De Universiteit van Twente mocht dit doen voor het wettelijk statuut. In de Letter of Intent voor 2024 van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen schreef ze dat een voorstel voor een joint European degree een van haar prioriteiten zal zijn. Het kwam daarom ook terug in het werkprogramma van de Commissie voor 2024. Begin 2024 opende de Commissie verschillende calls for evidence voor het joint European degree-pakket.