Laatste ontwikkelingen

De Europese Commissie gaat structureel onderzoekers in gevaar helpen, met een driejarig project genaamd “Supporting at-risk researchers with fellowships in Europe” (SAFE). Vanaf 18 november 2024 tot en met 20 januari 2025 kunnen de instellingen van de onderzoekers zich aanmelden voor het SAFE project. Het project is toegankelijk voor onderzoekers met of zonder vluchtelingenstatus. 

Laatste update: 11 oktober 2024

 

EU initiatieven voor Oekraïnse vluchtelingen in kennis

Sinds de oorlog in Oekraïne is de Commissie steeds actiever in het ondersteunen van vluchtelingen in kennis. Oekraïne is volledig geassocieerd met Horizon Europe en Euratom, zonder daarvoor een financiële bijdrage te leveren. Dit betekent dat partijen uit de Oekraïense onderzoeks- en innovatiesector op gelijke voet kunnen deelnemen aan het Europese kaderprogramma voor onderzoek. Echter riepen Europese koepelorganisaties de Commissie op tot betere betrekking van Oekraïnse organisaties bij Horizon Europe, Euratom en Erasmus+. Zij vroegen om betere samenwerking om onder andere brain drain te voorkomen. Ook stelde de ITRE commissie in het Europees Parlement voor om een beurzenprogramma onder Horizon Europe op te richten voor researchers at risk. Het programma moet volgens het Parlement 60 miljoen euro per jaar krijgen.

Vlak na de uitbraak van de Russische invasie werd de campagne #ScienceForUkraine gelanceerd om studenten en onderzoekers onderdak te bieden. Via dit initiatief kunnen instelling een verblijfsplek bieden aan een student of collega uit Oekraïne. Ook riep de European Research Council (ERC) onderzoekers met een ERC beurs op om Oekraïense collega’s aan te nemen bij hun projecten. Het initiatief volgt op het statement van de ERC Scientific Council, dat eerder opriep om het Oekraïense kennisveld te helpen waar mogelijk. Ook horizonrapporteur en Europarlementariër Christian Ehler pleitte voor lange termijn oplossingen, bijvoorbeeld via Horizon Europe en door het instellen van een fellowship programma ‘researchers at risk’. Dit idee is geïnspireerd door het reeds bestaande ‘scholars at risk’ netwerk, dat eerder rondom de evacuatie uit Afghanistan in 2021 in actie kwam. Het MSCA programma hanteert sindsdien richtsnoeren hoe om te gaan met researchers at risk.

Binnen het werkprogramma voor Horizon Europe van 2021-2022 trok de Commissie 25 miljoen euro extra uit voor het initiatief MSCA4Ukraine. Dit geld is bestemd voor onderzoekers die voorheen in Oekraïne werkzaam waren. Het initiatief ondersteunt hen bij het voorzetten van hun werk in een academische of niet-academische organisatie binnen de EU. In een later stadium zal het MSCA4Ukraine hen ook helpen zich opnieuw in Oekraïne te vestigen en de onderzoeks- en innovatiecapaciteit van het land op te bouwen.

De koepel van Europese academiën van wetenschap ALLEA en de Breakthrough Prize Foundation zijn een fonds gestart voor steun aan gevluchte onderzoekers. Wetenschappers die niet langer kunnen verblijven in het land waar zij werken, kunnen zo financiering krijgen om hun onderzoek elders in Europa voort te zetten. Het fonds ontvangt in eerste instantie 1,4 miljoen euro. Onder leiding van ALLEA hebben verschillende internationale academies een tien punten actieplan gepresenteerd om de Oekraïense onderzoekssector te helpen. De actiepunten ondersteunen de sector tijdens én na de oorlog. 

Vluchtelingenonderwijs

Om vluchtelingen goed te kunnen laten integreren in de Europese samenleving is het van belang dat zij de juiste ondersteuning krijgen. Onderwijs moet hiervoor worden afgestemd op de specifieke omstandigheden van vluchtelingen. De Commissie deelde daarom tips & tricks voor passende vaardigheden die nodig zijn voor de sociale integratie van Oekraïnse scholieren.

In 2022 zette de Commissie veel stappen in het ondersteunen van vluchtelingen, leerlingen, studenten en geleerden in het onderwijs. De Commissie versoepelde de regels voor het uitgeven van Erasmus+ financiering. Zo kunnen instellingen makkelijker gelden uitgeven aan projecten voor inclusie en vluchtelingenintegratie in het onderwijs en ad-hoc internationale mobiliteit. Ook stelde zij nieuwe richtsnoeren op die hogeronderwijsinstellingen moet ondersteunen bij het evalueren en erkennen van de kwalificaties van Oekraïense vluchtelingen.Ook lanceerde zij een in het Oekraïens vertaalde versie van de EU Skills Profile Tool. Organisaties die zich bezighouden met de integratie van vluchtelingen, waaronder onderwijsinstellingen, kunnen deze tool gebruiken.

Binnen het vorige Erasmus+-programma 2014-2020 zette de EU in op extra aandacht voor vluchtelingen en migranten. Zo werd 200 miljoen euro toegekend voor het bevorderen van tolerantie, non-discriminatie en sociale inclusie. De ondersteuningstool voor Erasmus+-deelnemers Online Linguistic Support werd voor een periode van drie jaar gratis opengesteld aan vluchtelingen, waardoor er 10,000 taalcursussen aangeboden zijn aan vluchtelingen in deelnemende landen. Binnen het nieuwe Erasmus+-programma 2021-2027 maken migranten, waaronder vluchtelingen, deel uit van de doelgroepen binnen de bredere inclusie en diversiteitsstrategie.besteedt in navolging van de migratiecrisis voor het eerst gerichte aandacht aan vluchtelingen.

De Raad van Europa (geen EU-instelling), ging in 2017 van start met een pilot voor een Europees Kwalificatiepaspoort voor vluchtelingen. Ook Nuffic deed mee aan de tweede pilotfase. Op basis van beschikbare documentatie van kwalificaties in het hoger onderwijs en een gesprek wordt er een document opgesteld, in lijn met de Lissabon erkenningsconventie. Het ‘paspoort’ poogt betrouwbare informatie te schetsen voor integratie tot de arbeidsmarkt en vervolgstudies. De tweede fase van de pilot liep af in 2021.

EU migratiebeleid

Omdat de Commissie belangrijke bijdrage voorziet van migranten aan het opvullen van vaardighedentekorten, werd in 2022 het Talent and Skill pakket gepresenteerd, waarmee de Commissie legale arbeidsmigratie naar de EU wil bevorderen. Via internationale partnerschappen kunnen arbeidskrachten opgeleid worden om bijvoorbeeld in de Europese zorg of als ondernemer te werken. Hiervoor ging de Commissie ook aan de slag met een EU Talent Pool, om arbeidsmigranten en werkgevers te verbinden. Als onderdeel van dit pact verscheen in november 2020 al het Actieplan integratie en inclusie 2021-2017. Het plan spoort lidstaten aan integratieprogramma’s, taalontwikkeling en vaardighedenontwikkeling voor vluchtelingen te verzorgen. Ook erkenning van kwalificaties opgedaan in niet-EU landen is een speerpunt.

De Commissie presenteerde in september 2020 het nieuwe Europese pact inzake immigratie en asiel. Het is een tweede poging van de Commissie om tot een gezamenlijk Europees asielsysteem te komen, en bouwt voort op het pact van 2016. In 2016 wees ook het Europees Parlement op het belang van integratie door middel van programma’s die alfabetiserings- en taalcursussen en professionele opleidingen aanbieden. Een belangrijk nieuw onderdeel van het migratiepact zijn talentpartnerschappen met buurlanden om zo legale migratie naar de EU te ondersteunen.

Laatst geüpdatet op 29 augustus 2024